Choroba pracownika w pierwszym miesiącu zatrudnienia – co mu się należy za taki niepełny przepracowany miesiąc i jak to wyliczyć?

Może się zdarzyć sytuacja, w której nowo zatrudniony pracownik stanie się niezdolny do pracy z powodu choroby po kilku, kilkunastu dniach od zatrudnienia. Choroba pracownika w pierwszym miesiącu pracy wymaga od pracodawcy ustalenia, czy i do jakich świadczeń z tego tytułu pracownik będzie mieć prawo. Nie zawsze bowiem jest tak, że przebywając na zwolnieniu lekarskim pracownik zachowuje prawo do określonego świadczenia – wynagrodzenia chorobowego albo zasiłku chorobowego. Bywają przypadki, w których za czas zwolnienia lekarskiego pracownik nie otrzyma nic i taka sytuacja często zdarza się właśnie, gdy niezdolność do pracy z powodu choroby pojawia się już w pierwszym miesiącu zatrudnienia. O tym – szczegółowo i obszernie – w niniejszym artykule.

Co do zasady za pierwsze 33 dni nieobecności chorobowej w roku (albo 14 dni dla pracowników po 50-tym roku życia), zgodnie z art. 92 kodeksu pracy pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe. Od 34 dnia nieobecności chorobowej w roku kalendarzowym pracownik nabywa prawa do zasiłku chorobowego, przy czym, jeśli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy, zasiłek chorobowy należy się pracownikowi od razu, nawet, jeśli nie przekroczony został limit tych 33 dni. Zasady ustalania prawa do wynagrodzenia chorobowego i zasiłku oraz sposób ich liczenia zostały wskazane w tzw. ustawie zasiłkowej – ustawie z dnia z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Okres wyczekiwania na prawo do wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego

Z art. 4 powołanej ustawy zasiłkowej wynika, iż osoba, podlegająca ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo (a więc pracownik), nabywa prawo do zasiłku chorobowego (i wynagrodzenia chorobowego – ustawa co prawda mówi o samym zasiłku, niemniej ma zastosowanie również do wynagrodzeń chorobowych) po 30 dniach nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Od powyższej zasady obowiązują pewne wyjątki. Ten 30-dniowy okres wyczekiwania nie obowiązuje m.in. absolwentów studiów, którzy podjęli zatrudnienie w ciągu 90 dni od dnia uzyskania dyplomu, po wypadku w drodze do pracy lub z pracy, pracownikom ze stażem pracy co najmniej 10 lat (łącznie we wszystkich zakładach pracy). Dodatkowo dla pracowników do tego 30-dniowego okresu nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, wymaganego do uzyskania prawa do wynagrodzenia chorobowego albo zasiłku, wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia (ubezpieczenia chorobowego), jeśli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni. O co w tym wszystkim chodzi? Pokażmy to na konkretnych przykładach.

Przykład: pracownik został zatrudniony z dniem 1 lipca. Jest to jego pierwsze zatrudnienie w życiu. Studia ukończył w październiku poprzedniego roku i od tego czasu nie pracował, ani nie pozostawał zarejestrowany jako osoba bezrobotna z prawem do zasiłku. W dniu 13 lipca pracownik rozchorował się (grypa) i na zwolnieniu lekarskim pozostawał do 24 lipca. Za ten okres niezdolności do pracy pracownikowi nie należy się wynagrodzenie chorobowe albo zasiłek, gdyż od dnia zatrudnienia nie minął jeszcze nieprzerwany okres 30 dni podlegania ubezpieczeniu chorobowemu – za czas zwolnienia lekarskiego pracownika nie nalicza się składki chorobowej. Za lipiec pracownik ten otrzyma zatem jedynie wynagrodzenie za przepracowaną część miesiąca (jak się je liczy – w dalszej części artykułu).

Przykład: z dniem 21 lutego pracownik zakończył pracę w zakładzie X, w którym pracował łącznie 3 lata i 6 miesięcy. W dniu 5 marca rozpoczął pracę w zakładzie Y, a w okresie od 11 do 28 marca przebywał na zwolnieniu lekarskim. Za czas tego zwolnienia lekarskiego pracownik otrzyma normalne wynagrodzenie chorobowe (albo zasiłek chorobowy, czy też ewentualnie obydwa świadczenia – w zależności od tego, ile na zwolnieniu lekarskim w tym roku kalendarzowym pracownik przebywał w firmie Y), gdyż od dnia ukończenia poprzedniego zatrudnienia do dnia nawiązania kolejnego nie było przerwy dłuższej niż 30 dni.

Jak wyliczyć wynagrodzenie chorobowe albo zasiłek

Po ustaleniu, czy choroba pracownika w pierwszym miesiącu zatrudnienia uprawnia go do wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku chorobowego, pracodawca musi następnie wyliczyć wysokość tych świadczeń (przy czym wysokość zasiłku chorobowego pracodawca ustala, jeśli to on jest płatnikiem zasiłku, a więc na dzień 30 listopada roku poprzedniego zgłaszał do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych – pracowników, zleceniobiorców itp.). Sam sposób liczenia wysokości wynagrodzenia chorobowego albo zasiłku nie jest skomplikowany – ustala się najpierw tzw. podstawę brutto, następnie podstawę netto, a potem wysokość wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku chorobowego za jeden dzień niezdolności do pracy.

Podstawa brutto wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku to – zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy zasiłkowej – to średnie wynagrodzenie z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym pracownik stał się niezdolny do pracy z powodu choroby. Jeśli pracownik pozostaje w zatrudnieniu krócej niż miesiąc, podstawą brutto wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku jest średnia z pełnych miesięcy zatrudnienia. Może się jednak zdarzyć choroba w pierwszym miesiącu zatrudnienia pracownika, a wówczas, zgodnie z art. 37 ust. 1 ustawy zasiłkowej, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie, które ubezpieczony będący pracownikiem osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy. Inaczej mówiąc – podstawą do wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku jest to, co pracownik zarobiłby, gdyby przepracował pełny miesiąc.

Pokażmy to na konkretnym przykładzie. Zakładamy, że pracownika nie obowiązuje już okres wyczekiwania. Pracownik z dniem 1 sierpnia został zatrudniony na pełnym etacie, z pensją w wysokości 3000 zł miesięcznie brutto. Od 12 do 27 sierpnia pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim z powodu choroby (grypa). Za sierpień pracownik otrzyma zatem wynagrodzenie za przepracowaną część miesiąca oraz wynagrodzenie chorobowe.

Liczymy wynagrodzenie za przepracowaną część miesiąca:

3000 zł – 3000 zł / 30 * 16 (dni choroby) = 1400 zł

Teraz podstawa brutto wynagrodzenia chorobowego. Zgodnie z art. 37 ust. 1 ustawy zasiłkowej, będzie nią kwota 3000 zł, a więc kwota, jaką pracownik zarobiłby, gdyby przepracował pełny miesiąc. Teraz ustalamy podstawę netto. Podstawa netto to nic innego, jak postawa brutto pomniejszona o sumę składek na ubezpieczenia społeczne, finansowaną z wynagrodzenia pracownika (13,71% podstawy).

3000 – 13,71% z 3000 = 2588,70 zł

Mając już ustaloną podstawę netto, ustalamy wysokość wynagrodzenia chorobowego za sierpień:

2588,70 / 30 * 80% * 16 = 1104,51 zł

Jak widzisz, za miesiąc sierpień – pierwszy miesiąc zatrudnienia i od razu ze zwolnieniem lekarskim, pracownik otrzyma kwotę 1400 zł brutto tytułem wynagrodzenia za przepracowaną część miesiąca oraz kwotę 1104,51 zł tytułem wynagrodzenia chorobowego. Gdyby tego pracownika obowiązywał tzw. okres wyczekiwania, to za czas choroby nie dostałby nic – nie upłynął jeszcze bowiem okres 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego od dnia jego zatrudnienia.