Urlop szkoleniowy – ile i komu się należy i jak się udziela urlopu szkoleniowego

Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest umożliwienie pracownikowi podnoszenia kwalifikacji zawodowych. To podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracownika odbywać się może na różne sposoby – poprzez podjęcie studiów, udział w organizowanych kursach i szkoleniach czy jeszcze w inny sposób. Realizacja tej zasady ułatwienia pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych odbywać się może poprzez umożliwienie pracownikowi udziału w zajęciach (dzięki modyfikacji planu pracy i dostosowanie wymiaru zatrudnienia), dofinansowanie kursów i szkoleń, jak również udzielanie urlopu szkoleniowego. Ten urlop szkoleniowy nie przysługuje jednak – co wyraźnie należy podkreślić – w każdym przypadku podnoszenia kwalifikacji zawodowych.

Stosownie do art. 103(1) kodeksu pracy przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. Oznacza to, że jeśli pracownik sam, we własnym zakresie co prawda podnosi swoje kwalifikacje, ale nie są one ani potrzebne pracodawcy, ani powiązane z pracą pracownika, to nie jest to podnoszenie kwalifikacji zawodowych w rozumieniu powołanego przepisu nawet, jeśli faktycznie pracownik poszerza swoją wiedze czy doświadczenie zawodowe.

Jeśli podnoszenie kwalifikacji zawodowych odbywa się z inicjatywy pracodawcy (np. pracodawca sam wysyła pracownika na szkolenie, w którym co do zasady pracownik nie może odmówić udziału) albo za zgodą pracodawcy, to pracownik ma prawo do urlopu szkoleniowego, którego wymiar został określony w art. 103(2) kodeksu pracy. Zgodnie z powołanym przepisem, pracownikowi przysługuje 6 dni urlopu szkoleniowego, jeśli pracownik przystępuje do egzaminów eksternistycznych, egzaminu maturalnego czy egzaminu, potwierdzającego kwalifikacje zawodowe albo 21 dni urlopu szkoleniowego na przygotowanie pracy dyplomowej i przystąpienie do egzaminu dyplomowego.

Urlop szkoleniowy – jak udzielać?

Urlopu szkoleniowego udziela się pracownikowi w te dni, które zgodnie z ustalonym grafikiem są dla niego dniami pracy. W przeciwieństwie do urlopu wypoczynkowego, dzień urlopu szkoleniowego nie wynosi zawsze 8 godzin, a tyle, ile pracownik ma do przepracowania danego dnia. O ile zasady udzielania urlopu szkoleniowego są takie same, jak urlopu wypoczynkowego, to należy wyraźnie podkreślić, iż urlop szkoleniowy z urlopem wypoczynkowym nie ma nic wspólnego. W praktyce fakt, że pracownik potencjalnie może z urlopu szkoleniowego skorzystać nie oznacza, że urlop szkoleniowy przysługuje mu niejako „z automatu”. Przykładowo jeśli pracownik brał udział w szkoleniu i zdał egzamin, ale z urlopu szkoleniowego chciałby skorzystać dopiero po egzaminie, to ten urlop szkoleniowy już mu wówczas nie przysługuje, choć przysługiwał mu przed egzaminem. Urlop szkoleniowy jest bowiem urlopem celowym, w przeciwieństwie do urlopu wypoczynkowego. Jeśli nieaktualny staje się cel, dla którego można pracownikowi udzielić urlopu szkoleniowego, to nieaktualne staje się również prawo do skorzystania z urlopu szkoleniowego.

O ile urlopu wypoczynkowego można pracownikowi udzielić albo na wniosek pracownika albo z inicjatywy pracodawcy (przykładowo w zakresie urlopu zaległego, który należy wykorzystać do 30 września, a także urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia), to urlopu szkoleniowego udziela się jedynie na wniosek pracownika. Jeśli wniosek o udzielenie urlopu szkoleniowego nie zostanie złożony, pracodawca tego urlopu nie udziela, nawet jeśli wie, że pracownik ma egzamin czy obronę pracy dyplomowej.

Należy też pamiętać, że nie każdy kończący dane szkolenie egzamin uprawnia pracownika do skorzystania z urlopu szkoleniowego. Aby ustalić, czy pracownik może skorzystać z urlopu szkoleniowego należy najpierw ustalić, czy warunki przystąpienia do egzaminu wynikają z przepisów powszechnie obowiązujących, np. ustawy czy rozporządzenia.

Szkolenie w sobotę a oddawanie dnia wolnego za udział w nim

Może się zdarzyć, że pracownik bierze udział w szkoleniu, na które został wysłany przez pracodawcę (albo pracodawca na udział w takim szkoleniu wyraził zgodę). Sprawa jest o tyle niejasna, że przepisów, dotyczących oddawania dnia wolnego za pracę w sobotę (czy innym dniu wolnym, wynikającym z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy) nie da się drogą analogii zastosować do szkolenia, przypadającego na sobotę, kiedy udział pracownika w sobotnich zajęciach jest obowiązkowy. W tym zakresie należy stosować regulację art. 103(2) §2 kodeksu pracy, który wskazuje wprost, iż urlopu szkoleniowego udziela się pracownikowi w dniach, które są dla niego dniami pracy zgodnie z ustalonym grafikiem. Jeśli zatem szkolenie odbywa się w dniu wolnym, pracownikowi z tytułu udziału w nim nie należą się żadne rekompensaty. Pracownik nie może również skorzystać na ten dzień z urlopu szkoleniowego, gdyż nie jest to dla niego dzień roboczy.