Pracownica ma macierzyńskim a likwidacja zakładu pracy – co z urlopem macierzyńskim i rodzicielskim i zasiłkiem macierzyńskim?

Może się zdarzyć sytuacja, w której pracownica po porodzie przebywa na urlopie macierzyńskim, a w czasie tego urlopu pracodawca zlikwidował zakład pracy albo zamierza go zlikwidować, co będzie wiązać się z rozwiązaniem stosunku pracy. Pracownice, które znajdują się w takiej sytuacji nierzadko martwią się co dalej z ich urlopem macierzyńskim, czy pomimo zakończenia umowy o pracę nadal będzie przysługiwał im zasiłek macierzyński za czas, do którego urlop macierzyński i potem urlop rodzicielski miał trwać. Od razu, rozwiewając ewentualne wątpliwości należy podkreślić – likwidacja zakładu pracy nie przerywa okresu, za jaki pracownicy należy się zasiłek macierzyński za czas urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego, a więc pomimo tego, że nastąpiła likwidacja zakładu pracy, nie traci ona prawa do zasiłku macierzyńskiego, który jest wypłacany do końca okresu, do jakiego pracownica przebywałaby na urlopie macierzyńskim i rodzicielskim. Zachowuje ona więc zatem źródło dochodu, jakim w czasie urlopów związanych z rodzicielstwem jest dla niej zasiłek macierzyński.

Pracownica na macierzyńskim a likwidacja zakładu pracy

Stosownie do przepisu art. 177 §1 kodeksu pracy pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy. Innymi słowy – w okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim przed porodem oraz w czasie urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego pracownica jest chroniona przed wypowiedzeniem jej umowy o pracę przez pracodawcę. Ta ochrona nie jest jednak bezwzględna. Może się bowiem okazać, że przyczyna wypowiedzenia stosunku pracy będzie leżeć po stronie pracodawcy – może nią być właśnie likwidacja stanowiska pracy czy likwidacja zakładu pracy. Wskazuje na to §4 powołanego art. 177 kodeksu pracy, zgodnie z którym rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.

Jeśli pracownica przebywa na urlopie macierzyńskim, a pracodawca zamierza zamknąć firmę (zlikwidować zakład pracy), to musi uzgodnić termin rozwiązania stosunku pracy z tą pracownicą z zakładową organizacją związkową. Jeśli w zakładzie pracy zakładowej organizacji związkowej nie ma (np. zakład pracy to firma jednoosobowa), to pracodawca sam ustala termin, w jakim rozwiąże umowę o pracę z pracownicą na urlopie macierzyńskim czy rodzicielskim. Co ważne, nie musi tego terminu uzgadniać z tą pracownicą. W praktyce zatem – jeśli pracownica przebywa na zwolnieniu lekarskim przed porodem, a pracodawca likwiduje zakład pracy, to wypowiada pracownicy umowę o pracę, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu wypowiedzenia, ale do dnia porodu pracownica zachowuje prawo do zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Wynika to wprost z przepisu art. 30 ust. 4 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa: ubezpieczonej będącej pracownicą zatrudnioną na podstawie umowy o pracę na czas określony, z którą umowa o pracę na podstawie art. 177 § 3 Kodeksu pracy została przedłużona do dnia porodu – przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia.

Co ważne, od dnia porodu pracownicy będzie przysługiwał zasiłek macierzyński za okres, za jaki przysługiwałoby jej prawo do urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Taka sama sytuacja będzie mieć miejsce, jeśli do rozwiązania umowy o pracę z powodu likwidacji zakładu pracy dojdzie nie w czasie, gdy pracownica przebywa na zwolnieniu lekarskim przed porodem, ale już po porodzie, w czasie, gdy korzysta ona z urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego. Zasiłek macierzyński będzie przysługiwał jej do końca okresu, do jakiego normalnie mogłaby korzystać z urlopu rodzicielskiego, gdyby stosunek pracy trwał nadal. Sam urlop macierzyński czy rodzicielski zostają zakończone (skoro stosunek pracy rozwiązał się, nie ma mowy o przebywaniu nadal na urlopie macierzyńskim czy rodzicielskim), ale nie kończy to okresu, za jaki pracownica jest uprawniona do otrzymania zasiłku macierzyńskiego.

Oczywiście oprócz tego w związku z rozwiązaniem stosunku pracy pracodawca ma obowiązek naliczyć i wypłacić pracownicy ekwiwalent za urlop. W czasie, w którym przebywała ona na zwolnieniu lekarskim przed porodem oraz za czas wykorzystanego urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego nabywa ona normalnie prawo do urlopu wypoczynkowego, z którego i tak nie ma jak skorzystać, a więc w związku z rozwiązaniem stosunku pracy pracodawca wypłaca za ten urlop ekwiwalent.