Urlop wypoczynkowy po długotrwałej chorobie pracownika – czy konieczne są kontrolne badania lekarskie przed jego udzieleniem?

Pracownik przebywa na zwolnieniu lekarskim przez kilka miesięcy. Przed zakończeniem tego zwolnienia lekarskiego złożył wniosek o udzielenie mu urlopu wypoczynkowego, który miałby się rozpocząć bezpośrednio po zakończeniu zwolnienia lekarskiego. Ze względu na nieobecność pracownika w pracy z powodu choroby nie mógł on wykorzystać urlopu wypoczynkowego w terminie, ustalonym w obowiązujących w zakładzie planach urlopowych, a co więcej, ma on do wykorzystania urlop zaległy z roku poprzedniego. Pracodawca zgodziłby się na ten urlop wypoczynkowy po długotrwałej chorobie, ma jednak wątpliwości, czy jest możliwe udzielenie takiego urlopu bez uprzedniego wysłania pracownika na kontrolne badania lekarskie? A jeśli nie, to czy na te kontrolne badania lekarskie można pracownika wysłać w czasie jego nieobecności, spowodowanej chorobą, czy też musi on najpierw wrócić do zakładu pracy, otrzymać skierowanie, odbyć badania lekarskie w czasie swojej dniówki pracowniczej, a dopiero po potwierdzeniu zdolności do pracy w zaświadczeniu od lekarza rozpocząć korzystanie z urlopu wypoczynkowego?

Długa choroba pracownika a powrót do pracy i urlop wypoczynkowy

Zgodnie z treścią art. 229 §2 kodeksu pracy pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim. W przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega ponadto kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. A zatem, jeśli pracownik wraca po długotrwałej chorobie, trwającej dłużej niż 30 dni, pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy musi wysłać go na kontrolne badania lekarskie. Takie badania lekarskie pracownik odbywa w czasie pracy – zgodnie bowiem z treścią art. 229 §3 kodeksu pracy okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Powstaje zatem pytanie, czy możliwe jest wysłanie pracownika na kontrolne badania lekarskie w czasie, gdy nadal trwa jego zwolnienie lekarskie i niezdolność do pracy spowodowana chorobą? Panują tu różne poglądy, wydaje się jednak, że nie powinno się pracownika kierować na kontrolne badania lekarskie w czasie jego zwolnienia lekarskiego. Czy zatem, aby mógł on skorzystać z urlopu wypoczynkowego po długotrwałej chorobie mimo wszystko musi on choć na jeden dzień wrócić do pracy i odbyć kontrolne badania lekarskie? Czy bez tych badań nie można mu udzielić urlopu, skoro po zakończeniu zwolnienia lekarskiego on nie zostaje dopuszczony do wykonywania pracy, ale od razu zaczyna swój urlop wypoczynkowy, w trakcie którego pracy nie świadczy? Przecież na takie badania można wysłać go dopiero, gdy będzie wracał do pracy po urlopie wypoczynkowym.

Celem badania lekarskiego kontrolnego, wykonywanego po długotrwałej chorobie pracownika jest stwierdzenie, czy odzyskał on zdolność do wykonywania pracy na danym stanowisku. Tymczasem do skorzystania z urlopu wypoczynkowego ta zdolność do pracy nie jest mu niezbędna – on nie zostaje dopuszczony do wykonywania pracy w tym sensie, że nie wraca do zakładu pracy, nie podejmuje pracowniczej aktywności, a po prostu rozpoczyna urlop wypoczynkowy po długotrwałej chorobie. Z drugiej strony niektórzy wychodzą z założenia, że pracownik niezdolny do pracy z powodu choroby nie jest również zdolny do skorzystania z urlopu wypoczynkowego, a jedynie kontrolne badania lekarskie pozwolą na ustalenie, czy przed ewentualnym rozpoczęciem urlopu pracownik tę zdolność do pracy odzyskał.

Sam Sąd Najwyższy wielokrotnie wypowiadał się w tej sprawie, czy możliwy jest urlop wypoczynkowy po długotrwałej chorobie, ale bez uprzednich kontrolnych badań lekarskich. W wyroku z dnia 20 marca 2008 roku sygn. II PK 214/07 Sąd Najwyższy stwierdził, iż nie jest sprzeczne z przepisami prawa pracy (art. 165 § 1 i art. 229 § 2 K.p.) rozpoczęcie zaplanowanego urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po ustaniu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą pracownika, która trwała dłużej niż 30 dni. Z kolei np. w wyroku z dnia 26 października 2016 roku sygn. III PK 9/16 Sąd Najwyższy stwierdził, iż pracodawca ma obowiązek skierować pracownika na badania kontrolne po ponad 30-dniowej chorobie, jeżeli pracownik bezpośrednio po zakończeniu zwolnienia chce skorzystać z urlopu na żądanie.

W praktyce zatem, ponieważ urlop wypoczynkowy po długotrwałej chorobie nie jest w żaden sposób „doregulowany” przepisami prawa pracy, pracodawca musi niejako samodzielnie podjąć decyzję, czy pracownik może z urlopu wypoczynkowego skorzystać po chorobie trwającej dłużej niż 30 dni, czy najpierw musi wrócić do pracy, odbyć kontrolne badania lekarskie, a dopiero w zależności od ich wyniku rozpocząć urlop wypoczynkowy (jeśli lekarz stwierdzi, że pracownik odzyskał zdolność do pracy). Jeśli pracodawca decyduje się na wysłanie pracownika na kontrolne badania lekarskie, musi poczekać, aż pracownik wróci ze zwolnienia lekarskiego, wystawić mu skierowanie na te badania (należy pamiętać, iż od stycznia 2019 roku kopię skierowania należy załączyć do akt osobowych pracownika), a następnie czekać na decyzję lekarza. Warto tu jednak przyjąć bezpieczniejsze rozwiązanie, tzn. nie udzielać pracownikowi urlopu wypoczynkowego dopóty, dopóki nie przedstawi on zaświadczenie od lekarza medycyny pracy o zdolności do pracy na określonym stanowisku. Jedynie w przypadku, w którym pracownik posiada urlop zaległy, a zbliża się ustawowy termin udzielenia tego urlopu (30 września), można pracownika na ten urlop wypoczynkowy wysłać.

Więcej na ten temat w naszym szkoleniu: kurs kadr online z certyfikatem i zaświadczeniem MEN. Zapraszamy do zapoznania się z pełnym programem szkolenia.