Urlop wypoczynkowy w godzinach i urlop wypoczynkowy na część dnia

Urlop wypoczynkowy w godzinach albo urlop wypoczynkowy na część dnia. Czy takie rozwiązania w praktyce kadrowej są dopuszczalne? Czy pracownik zatrudniony w pełnym etacie, pracujący po 8 godzin dziennie może wykorzystać urlop wypoczynkowy w godzinach, czyli np. po przepracowaniu danego dnia 3 godzin na pozostałe 5 udać się na urlop wypoczynkowy?

Stosownie do przepisu art. 154(2) §1 kodeksu pracy co do zasady urlopu wypoczynkowego udziela się w dniach, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu. Już z powyższego przepisu wynika, iż urlop wypoczynkowy w godzinach może być udzielany i nie musi domyślnie zawsze wynosić 8 godzin. Pod pewnymi jednak warunkami.

Urlop wypoczynkowy w godzinach – kiedy urlopów można udzielać w godzinach, a nie dniach

Przede wszystkim – jeśli pracownik pracuje na pełnym etacie, np. po 8 godzin dziennie od poniedziałku do piątku, to jeśli chce on danego dnia skorzystać z urlopu wypoczynkowego, pracodawca udziela mu 8 godzin urlopu. Zgodnie z art. 154(2) §2 kodeksu pracy jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy. To bardzo ważne.

Załóżmy, że mamy pracownika, który pracuje w systemie podstawowym czasu pracy po 8 godzin dziennie oraz pracownika, który pracuje w równoważnym systemie czasu pracy z dniówką wydłużoną do 12 godzin (o systemach czasu pracy pisaliśmy więcej na naszym drugim blogu: systemy czasu pracy).

Obaj pracownicy chcą skorzystać z jednego dnia urlopu – w sensie jednego dnia fizycznej nieobecności urlopowej. Obaj ze względu na staż pracy mają prawo do 20 dni urlopu wypoczynkowego, czyli 160 godzin za rok. Pierwszy pracownik wykorzysta na ten dzień 8 godzin urlopu, a drugi 12 godzin, a więc pierwszy wykorzysta jeden dzień przeliczeniowy urlopu a drugi 1,5 dnia. Zgodnie bowiem ze wspomnianym art. 154(2) §2 kodeksu pracy dzień urlopu przeliczeniowo to 8 godzin.

No i teraz w przypadku drugiego pracownika – załóżmy, że każdego dnia ma zaplanowane po 12 godzin pracy. Okazuje się, że może on wykorzystać 13 dni „fizycznej” nieobecności urlopowej, a więc łącznie wykorzysta 156 godzin urlopu. Zostają 4 godziny. To właśnie te 4 godziny to w jego przypadku może być urlop wypoczynkowy w godzinach – urlop wypoczynkowy na część dnia.

Zgodnie bowiem z art. 154(2) §4 kodeksu pracy udzielenie pracownikowi urlopu w dniu pracy w wymiarze godzinowym odpowiadającym części dobowego wymiaru czasu pracy jest dopuszczalne jedynie w przypadku, gdy część urlopu pozostała do wykorzystania jest niższa niż pełny dobowy wymiar czasu pracy pracownika w dniu, na który ma być udzielony urlop.

W praktyce zatem – urlop wypoczynkowy w godzinach możliwy jest do udzielenia w przypadku, w którym pracownikowi pozostało w puli urlopu do wykorzystania mniej godzin niż liczy jego zaplanowana dniówka, w której chciałby z tego urlopu skorzystać. W naszym przykładzie powyżej pracownikowi z należnej puli pozostały 4 godziny urlopu wypoczynkowego, a pracuje po 12 godzin, a więc siłą rzeczy, jeśli pracodawca chce na wniosek pracownika udzielić tego pozostałego urlopu, to musi to być urlop wypoczynkowy w godzinach, a nie dniach (więcej o tym pisaliśmy tutaj: praca po 12 godzin a urlop wypoczynkowy)

Udziela się pracownikowi urlopu wypoczynkowego na część dnia. Chyba, że danego dnia ma zaplanowane dokładnie 4 godziny pracy, to wówczas te 4 godziny urlopu wypoczynkowego, jakie pozostały mu do wykorzystania „pokryją” całą planowaną dniówkę pracowniczą.

W praktyce zatem – jeśli pracownik ma jeszcze kilka czy więcej dni urlopu wypoczynkowego do wykorzystania (przeliczeniowo po 8 godzin każdy), danego dnia ma zaplanowane 12 godzin pracy, ale chciałby wziąć urlop wypoczynkowy w godzinach – urlop wypoczynkowy na część dnia, to nie ma takiej możliwości. Nie można mu udzielić np. 6 godzin urlopu, a pozostałe 6 w tym dniu pracownik ma przepracować.

Taka możliwość istnieje jedynie wówczas, gdy pozostało pracownikowi do wykorzystania mniej godzin urlopu niż ma zaplanowane do przepracowania w dniu, w którym chciałby z tego urlopu skorzystać (np. zostały my 2 godziny urlopu wypoczynkowego do wykorzystania, a danego dnia ma zaplanowane 8 godzin pracy – wówczas można mu w tym dniu udzielić urlopu wypoczynkowego w godzinach – urlopu wypoczynkowego na część dnia).

Zasadą jest, że urlopu udziela się na cały dzień, a urlop wypoczynkowy na część dnia dopuszczalny jest jedynie w sytuacji, gdy pracownikowi po prostu zostało mniej urlopu do wykorzystania niż wynosi jego dniówka.

Urlop wypoczynkowy w godzinach – pierwszy rok pracy w życiu

Może się okazać, że urlop wypoczynkowy w godzinach czy urlop wypoczynkowy na część dnia będą udzielane w pierwszym roku pracy pracownika. Zgodnie z art. 153 §1 kodeksu pracy pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Tego urlopu nie zaokrągla się w górę do pełnego dnia. Z upływem miesiąca pracy pracownik nabywa prawo 1/12 z 20 = 1,67 dnia, a więc pracodawca może mu udzielić 1 dnia, a pozostałe 0,67 przechodzi na dalszy okres albo przelicza się go na minuty.

Urlop wypoczynkowy na część dnia

Konsekwencją nabywania tych urlopów cząstkowych w pierwszym roku zatrudnienia jest właśnie to, że pracownik może dysponować pewną końcówką, liczoną w godzinach i minutach, której nie zaokrągla się do pełnego dnia. Przykładowo – zostało mu z tych końcówek 5 godzin 28 minut urlopu. A ponieważ pracownik pracuje po np. 8 godzin na dobę, to możliwy jest wówczas urlop wypoczynkowy w godzinach i minutach, czyli urlop wypoczynkowy na część dnia – po prostu nie ma podstawy prawnej, aby udzielić pracownikowi całego dnia urlopu, bo się go nie zaokrągla do pełnego dnia, a z drugiej strony pracownik ma jednak prawo z tego urlopu skorzystać.

Siłą rzeczy urlopu wypoczynkowego udziela się w godzinach w wymiarze wyższym niż dzień przeliczeniowy 8 dni, jeśli pracownik pracuje np. na niepełnym etacie, w różnych godzinach. Przykładowo – pracownik zatrudniony na 1/2 etatu. Ze względu na staż pracy, wynoszący wraz z okresami zaliczanymi 11 lat, ma prawo do 1/2 z 26, czyli 13 dni urlopu za rok. Te 13 dni należy przeliczyć na godziny przyjmując, że jeden dzień urlopu wypoczynkowego przeliczeniowo to 8 godzin. A zatem pracownik ten ma do wykorzystania 13 * 8 = 104 godziny urlopu.

No i teraz, w zależności od tego, jak planowana jest jego praca (po ile godzin dziennie), ten urlop wypoczynkowy udzielany jest w godzinach w tym sensie, że pracodawca udziela tego urlopu w takim wymiarze, jaki pracownik ma do przepracowania danego dnia. Pracownik zatrudniony na 1/2 etatu może pracować np. tak 4 4 4 4 4 Sb Nd albo tak: 8 8 4 0 0 Sb Nd albo tak: 6 6 6 2 0 Sb Nd albo jeszcze inaczej (zgodnie z art. 129 §3 kodeksu pracy, jeśli pracownik pracuje w różnych godzinach i różnych wymiarach dobowych, pracodawca ma co do zasady obowiązek sporządzić harmonogram – grafik czasu pracy i wręczyć go pracownikowi).

W takim wypadku urlopu wypoczynkowego udziela się w takim wymiarze godzinowym, jaki pracownik ma zaplanowany do przepracowania danego dnia, a więc w poniedziałek urlop wypoczynkowy w godzinach to np. 8 godzin, we wtorek 4 godziny, w środę 6 itd. Nie będzie to zawsze tyle samo, co przeliczeniowy dzień urlopu 8 godzin.

Urlop wypoczynkowy w godzinach po zmianie wymiaru etatu

W praktyce dość często zdarza się udzielanie urlopu wypoczynkowego w godzinach czy urlopu wypoczynkowego na część dnia po zmianie wymiaru etatu. Przykładowo pracownik pracuje na 1/2 etatu w okresie od stycznia do lipca. Ze względu na staż pracy ma prawo do 1/2 z 20, czyli do 10 dni urlopu za rok. Następnie od sierpnia pracuje na pełnym etacie. Wymiar etatu został zmieniony albo po prostu poprzednia umowa zakończyła się w dniu 31 lipca, a od 1 sierpnia zawarto nową umowę z tym pracownikiem. W takim wypadku zgodnie z art. 171 §3 kodeksu pracy ten urlop, do którego pracownik nabył prawo w okresie obowiązywania pierwszej umowy można niejako przenieść na kolejną umowę.

W okresie od stycznia do lipca pracownik nabył prawo do 7/12 z 10, czyli do 5,83 a po zaokrągleniu do 6 dni urlopu, czyli do 48 godzin. W tym okresie pracownik pracował po 4 godziny dziennie, wykorzystał 20 godzin urlopu. Zostało mu do wykorzystania 28 godzin i „przechodzą one” na kolejną umowę. Od sierpnia pracownik pracuje na pełnym etacie, po 8 godzin dziennie.

A ponieważ z pracy na 1/2 etatu przenosi 28 godzin, czyli 3 dni i 4 godziny urlopu, to te 4 godziny to może być właśnie urlop wypoczynkowy w godzinach – nie zaokrągla się ich do pełnego dnia, a skoro pracownik pracuje na pełnym etacie po 8 godzin dziennie, to jemu urlopu udziela się w dniach. Jedynie z tego powodu, że z poprzedniej umowy na nową „przeniósł” taką liczbę godzin urlopu, która nie dzieli się przez 8, można mu udzielić urlopu wypoczynkowego na część dnia – w dniu, w którym ma zaplanowane 8 godzin pracy wykorzysta te 4 godziny urlopu, jakie zostały z przeniesienia.

Na zakończenie należy dodać jeszcze, że ten omawiany urlop wypoczynkowy w godzinach czy urlop wypoczynkowy na część dnia mają zastosowanie również w zakresie urlopu na żądanie. Ten urlop na żądanie udzielany jest bowiem z puli należnego urlopu wypoczynkowego, nie jest to jakiś dodatkowy urlop dla pracownika.