Czy pracodawca może zmusić do innej pracy i pracy na innym stanowisku

Powierzenie pracownikowi innej pracy niż ta, na jaką zgodził się zawierając umowę o pracę

Zawierając z pracodawcą umowę o pracę pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju, pod kierownictwem i na rzecz pracodawcy, a pracodawca do wypłaty wynagrodzenia za pracę. W praktyce w umowie o pracę wskazuje się stanowisko pracy pracownika, ale można też – zamiast wskazywać konkretnego stanowiska – wskazać rodzaj wykonywanej pracy. Są jednak sytuacje, w których pracodawca chciałby, aby pracownik – choćby tymczasowo – wykonywał inną pracę czy pracę na innym stanowisku. Czy jest to możliwe bez zmiany umowy? Czy pracodawca może zmusić do innej pracy albo pracy na innym stanowisku? Czy pracownik musi się na to zgadzać?

Czy pracodawca może zmusić do innej pracy?

Może. Należy to od razu podkreślić – pracodawca może zmusić do innej pracy albo do pracy na innym stanowisku. Ta możliwość jest jednak ograniczona. Aby polecić pracownikowi wykonywanie innej pracy czy pracy na innym stanowisku, muszą zostać spełnione pewne warunki.

Czy pracodawca może zmusić do innej pracy?

Art. 100 §1 kodeksu pracy: Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę.

Stosownie do powołanego powyżej przepisy pracownik ma stosować się do poleceń przełożonych. Należy jednak zwrócić uwagę na zwrot: poleceń przełożonych, które dotyczą pracy. Dlaczego to takie ważne? Czy pracodawca może zmusić do innej pracy, ale kompletnie nie związanej z zakładem pracy? Przykładowo np. do pracy polegającej na sprzątaniu jego prywatnej posesji?

Kurs kadr online z zaświadczeniem MEN

Oczywiście nie może. Pracownik nie ma obowiązku stosować się do poleceń pracodawcy, które nie są związane z pracą (stosunkiem pracy). Co więcej, użyte w powołanym przepisie pojęcie „które dotyczą pracy” należy rozumieć, jako „które dotyczą pracy, na jaką pracodawca umówił się z pracownikiem, a więc pracy wskazanej w umowie o pracę.

Wykonywanie pracy innej niż wskazana w umowie o pracę

Powyższe oznacza, że pracownik może odmówić wykonywania pracy rodzajowo innej niż ta, wskazana w umowie o pracę. Przykładowo – jeśli pracownik pracuje na stanowisku biurowym, a pracodawca poleca mu (zwykłym poleceniem służbowym, bez zmiany umowy o pracę) pracę na produkcji, pracownik może odmówić, a za tę odmowę wykonania pracy nie mogą go spotkać żadne negatywne konsekwencje (typu kara pieniężna dla pracownika, wypowiedzenie umowy o pracę czy dyscyplinarka dla pracownika). Od powyższego są pewne wyjątki – m.in. czasowe powierzenie innej pracy, o którym powiemy za chwilę.

Czy pracodawca może zmusić do innej pracy?

Jeśli pracodawca chce powierzyć pracownikowi inną pracę nie tylko na pewien czas, ale niejako już na stałe przenieść pracownika na inne stanowisko, a pracownik nie wyraża na to zgody, pracodawca musi mu wręczyć wypowiedzenie zmieniające. Oczywiście za zgodą pracownika można go na inne stanowisko przenieść aneksem do umowy o pracę czy porozumieniem zmieniającym, ale w razie braku zgody pracownika pozostaje jedynie wręczenie wypowiedzenia zmieniającego.

To ma zastosowanie, jeśli chodzi o zmianę stanowiska pracy czy zakresu obowiązków pracownika. W sytuacji natomiast, gdy pracodawca chce np. jednorazowo wydać pracownikowi polecenie wykonywania innej niż zapisana w umowie pracy, czy po prostu czasowo przenieść go do innej pracy, wypowiedzenie zmieniające nie ma sensu. Pozostaje szukanie innych rozwiązań.

Należy tu odróżnić dwie sprawy – przeniesienie pracownika do innej pracy, choćby na pewien czas, a wydanie mu polecenia wykonywania pracy innej niż wskazana w umowie. W tym drugim przypadku, jeśli pracodawca wydaje pracownikowi polecenie służbowe, które wykracza poza stanowisko wskazane w umowie czy rodzaj pracy wskazany w umowie, pracownik może odmówić wykonania takiego polecenia – nawet, jeśli pracodawca wyda je na piśmie.

Czy pracodawca może zmusić do innej pracy?

Oczywiście, za np. dodatkowym wynagrodzeniem pracownik, jeśli ma odpowiednie kwalifikacje do wykonania tego polecenia, może je wykonać. Jednakże czy pracodawca może zmusić do innej pracy w ten sposób, że zamiast zmieniać warunki zatrudnienia (stanowisko pracy) zacznie po prostu polecać pracownikowi – w ramach kolejnych poleceń służbowych – inną pracę? Nie za bardzo. Tworzyłoby to pewną fikcję – pracownik pracuje na stanowisku X, wykonuje określone związane z nim obowiązki, a tu nagle, na skutek poleceń służbowych wykonywałby w zasadzie – bez zmiany umowy – pracę innego rodzaju.

Mając na względzie powyższe – czy pracodawca może zmusić do innej pracy? Czy może zmusić pracownika do zmiany stanowiska? Może, ale wymaga to spełnienia pewnych warunków.

Czy pracodawca może zmusić do innej pracy – czasowe powierzenie innej pracy

Możliwość „zmuszenia” pracownika do innej pracy niż ta, jaką normalnie wykonuje pracownik, przewiduje m.in. art. 42 §4 kodeksu pracy. Stosownie do powołanego przepisu:

Wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy lub płacy nie jest wymagane w razie powierzenia pracownikowi, w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, innej pracy niż określona w umowie o pracę na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, jeżeli nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika.

Chodzi tu o sytuację, w której pracownik pracuje na danym stanowisku, ma odpowiedni dla niego zakres czynności pracownika, ale na maksymalnie 3 miesiące w roku kalendarzowym pracodawca poleca mu wykonywanie innej pracy. Nie zmienia się umowa o pracę, pracownik nadal pozostaje zatrudniony na dotychczasowym stanowisku, ale zmienia się zakres obowiązków.

Czy pracodawca może zmusić do innej pracy?

Szkolenie online Rozliczanie czasu pracy

Aby takie czasowe powierzenie innej pracy na mocy art. 42 §4 kodeksu pracy było dopuszczalne, muszą zostać spełnione łącznie pewne warunki. Pierwszym z tych warunków „zmuszenia” pracownika do innej pracy jest uzasadniona potrzeba pracodawcy. Przepisy kodeksu pracy nie precyzują, co oznacza uzasadniona potrzeba pracodawcy (choć posługują się terminem potrzeb pracodawcy nie tylko w tym przypadku – przykładowo pracodawca może polecić pracę w nadgodzinach również, gdy pojawia się szczególna potrzeba pracodawcy – art. 151 §1 ust. 2 kodeksu pracy).

Ponieważ nie ma definicji uzasadnionej potrzeby pracodawcy, pracownik może „buntować” się i podnosić argument, że wcale nie było takiej uzasadnionej potrzeby pracodawcy, aby nagle przenosić go do innej pracy. Pracownik zastanawia się, czy pracodawca może zmusić do innej pracy w oparciu o subiektywną przyczynę, która nie jest w ocenie pracownika uzasadniona.

Czy pracodawca może zmusić do innej pracy i pracy na innym stanowisku wedle swego uznania?

W powyższej sprawie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 sierpnia 1979 roku sygn. I PR 55/79 stwierdził, iż uzasadnione potrzeby pracodawcy” należy rozumieć jako potrzeby zakładu pracy jako całości, a nie tylko jednostki (komórki) organizacyjnej zakładu pracy, do pracy w której pracownik został skierowany.

Pracodawca nie zmienia stanowiska pracy pracownika, a jedynie powierza mu inną pracę. Powstaje na tym gruncie pytanie, czy pracodawca może polecić pracownikowi dowolną inną pracę. W szczególności ma to znaczenie w kontekście kwalifikacji pracownika do jej wykonywania.

Czy pracodawca może zmusić do innej pracy?

Przepis art. 42 §4 kodeksu pracy dający pracodawcy możliwość „zmuszenia” czasowo pracownika do innej pracy należy do zakresu pewnych uprawnień kierowniczych pracodawcy. Pracodawca nie musi konsultować go z pracownikiem, ale musi brać pod uwagę nie tylko konieczność, aby wystąpiły uzasadnione potrzeby pracodawcy, ale również konieczność zapewnienia, aby ta inna praca odpowiadała kwalifikacjom pracownika. To drugi z warunków koniecznych, jakie muszą wystąpić, aby czasowe powierzenie innej pracy w trybie art. 42 §4 kodeksu pracy było w ogóle dopuszczalne.

Powierzenie innej pracy i pracy na innym stanowisku – dużo niższym

Przepis wskazuje jasno: pracodawca może polecić inną pracę, jeśli odpowiada ona kwalifikacjom pracownika. Oczywiście ta praca nie może przewyższać kwalifikacji pracownika, ale czy może ona być np. sporo poniżej kwalifikacji pracownika? Czy pracodawca może zmusić do innej pracy pracownika o wysokich kwalifikacjach, jeśli ta powierzona praca w zasadzie nie wymaga żadnych kwalifikacji?

Art. 42 §4 kodeksu pracy, jakkolwiek daje pracodawcy możliwość powierzenia czasowo pracownikowi innej pracy, to nie daje jednak możliwości powierzenia pracodawcy – choćby na bardzo krótko – pracy powyżej czy poniżej kwalifikacji pracownika. Powierzona praca musi w jakiś sposób odnosić się do wiedzy umiejętności, doświadczenia zawodowego pracownika. Po prostu pracownik musi w tej powierzonej pracy wykorzystywać swoje kwalifikacje.

Pod pojęciem „kwalifikacji”, o jakich mowa w omawianym przepisie, należy zaś rozumieć nie tylko przygotowanie zawodowe pracownika – jego formalne wykształcenie, zdobyte doświadczenia zawodowe i potrzebne umiejętności, ale także właściwości psychofizyczne pracownika, predyspozycje psychiczne oraz zdolności do wykonywania określonych czynności z punktu widzenia zdrowia psychicznego. Stanowisko takie wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 04.10.2000r., I PKN 61/00.

Czy pracodawca może zmusić do innej pracy?

Czy zatem pracodawca może zmusić do innej pracy pracownika, która jest znacząco poniżej jego kwalifikacji? Nie. Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 maja 1997 roku sygn. I PKN 131/97 stwierdzając, iż powierzenie pracownikowi (technik chemik) pracy nie wymagającej żadnych kwalifikacji zawodowych (sprzątanie) stanowi naruszenie art. 42 §4 k.p. Odmowa wykonywania takiej pracy nie uzasadnia rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 52 §1 K.p. (dyscyplinarnie).

Certyfikowane kursy online

Pracownik może zażądać, aby czasowe powierzenie innej pracy miało formę pisemną. Choćby z tego powodu, że jeśli odmawia wykonywania innej pracy, bo w jego ocenie nie odpowiada ona jego kwalifikacjom, to aby mógł potem chronić się przed ewentualnymi negatywnymi konsekwencjami. To ważne, bo kodeks pracy nie wymaga dla czasowego powierzenia innej pracy formy pisemnej – taki też pogląd wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 marca 1979 roku sygn. I PRN 18/79.

Powyższe jest również o tyle ważne, że od takiego czasowego powierzenia innej pracy pracownik nie może się nigdzie odwołać – gdyby pracodawca chciał zmusić pracownika do pracy powyżej, czy poniżej jego kwalifikacji, to pracownik może odmówić, ale nie ma możliwości uprzedniego odwołania się od tej decyzji pracodawcy.

Z drugiej strony – jeśli pracodawca „zmusza” pracownika czasowo do innej pracy, przy spełnieniu wszystkich przesłanek (za chwilę omówimy kolejne), a pracownik bezpodstawnie odmawia wykonywania tej innej pracy, pracodawca może wyciągać wobec pracownika konsekwencje służbowe – aż do rozwiązania umowy o pracę w trybie dyscyplinarnym.

Czy pracodawca może zmusić do innej pracy?

Pracownik musi pamiętać – jeśli pracodawca powierza czasowo inną pracę, odpowiadającą kwalifikacjom pracownika, pracownik nie może odmówić jej wykonywania – odmowa może zakończyć się dyscyplinarką. Dopiero od takiej ewentualnej dyscyplinarki pracownik może odwołać się do sądu pracy i sąd będzie wówczas badał, czy zostały spełnione przesłanki czasowego powierzenia innej pracy i czy pracodawca może zmusić do innej pracy w tym konkretnym przypadku.

Czy pracodawca może zmusić do innej pracy na ponad 3 miesiące?

Zgodnie z art. 42 §4 kodeksu pracy czasowe powierzenie innej pracy może dotyczyć maksymalnie 3 miesięcy w roku kalendarzowym. W praktyce oznacza to, że jeśli to powierzenie czasowo innej pracy odbywa się na przełomie roku, to de facto pracownik tę inną pracę może wykonywać nawet dłużej – przykładowo pracodawca poleca pracownikowi inną pracę na okres październik – marzec. W jednym roku kalendarzowym 3 miesiące i od razu w kolejnym roku kalendarzowym 3 miesiące. Nie narusza to przepisów prawa.

Co więcej – te 3 miesiące to ma być okres faktycznego wykonywania pracy. Przykładowo – jeśli pracodawca powierza pracownikowi inną pracę na okres czerwiec – sierpień, ale pół lipca pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim, to okres czasowego powierzenia innej pracy wydłuża się.

Jeśli pracodawca czasowo powierza inną pracę, ale pracownik – z różnych względów – pracy tej nie wykonuje, to okres 3 miesięcy może ulec wydłużeniu. Te maksymalnie 3 miesiące wskazane w art. 42 §4 kodeksu pracy to ma być okres faktycznego wykonywania pracy.

Czy pracodawca może zmusić do innej pracy?

Te 3 miesiące w roku kalendarzowym niekoniecznie oznacza ciągłość. Przykładowo pracodawca może polecić inną pracę na miesiąc, następnie po przerwie znów na miesiąc itd. Gdyby natomiast to czasowe powierzenie innej pracy miało trwać dłużej niż łącznie 3 miesiące w roku kalendarzowym, to wymaga to już wręczenia wypowiedzenia zmieniającego albo zawarcia aneksu do umowy o pracę.

Maksymalny czas trwania czasowego powierzenia innej pracy – 3 miesiące w roku kalendarzowym. To kolejny warunek, aby czasowe powierzenie innej pracy wchodziło w grę. Jest jeszcze jeden warunek – czy pracodawca może zmusić do innej pracy, z niższym wynagrodzeniem.

Czy pracodawca może zmusić do innej pracy za niższe wynagrodzenie?

Nie. To kolejny warunek do tego, aby czasowe powierzenie innej pracy było legalne (zgodne z przepisami). Art. 42 §4 wskazuje jasno – przeniesienie czasowo do innej pracy jest możliwe, jeśli nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia pracownika.

W praktyce może pojawić się problem – jeśli pracownik otrzymuje składniki wynagrodzenia, które są wprost uzależnione od wyników pracy (premie, prowizje itp.). to przy takim czasowym powierzeniu innej pracy pracownik nie może stracić na nich również. Gdyby okazało się, że te premie czy prowizje są chwilowo „zerowe”, bo pracownik nie wykonuje pracy, od których te premie czy prowizje zależą, pracodawca musi przyznać pracownikowi jakąś rekompensatę.

Obniżenie wynagrodzenia bez zgody pracownika wymaga wypowiedzenia zmieniającego warunki płacy. Nie da się tego „załatwić” przy czasowym powierzeniu innej pracy.

Kurs płac online

Czasowe powierzenie innej pracy (czy jak to się potocznie nazywa oddelegowanie pracownika do innej pracy) jest dopuszczalne, ale po spełnieniu wszystkich wskazanych wymogów – uzasadniona potrzeba pracodawcy, maksymalny czas do 3 miesięcy w roku kalendarzowym, zachowanie dotychczasowego wynagrodzenia pracownika i powierzenie mu pracy odpowiadającej kwalifikacjom.

Czy pracodawca może zmusić do innej pracy?

Czy pracodawca może zmusić do innej pracy? Może, ale po spełnieniu powyższych warunków łącznie. Niespełnienie któregokolwiek z tych warunków powoduje, że czasowe powierzenie innej pracy jest nielegalne i bezskuteczne. Gdyby pracownik odmówił, a pracodawca wyciągnął wobec pracownika jakieś negatywne konsekwencje, pracownik może odwołać się do sądu pracy.

W wyroku z 26 czerwca 1978 roku sygn. I PRN 54/78 Sąd Najwyższy stwierdził, że w razie odmowy pracownika podjęcia innej pracy niż określona w umowie o pracę w warunkach art. 42 §4 kodeksu pracy oraz rozwiązania z tej przyczyny przez zakład pracy umowy o pracę na podstawie art. 52 kodeksu pracy, do kompetencji organów rozpatrujących sprawy o roszczenia pracowników ze stosunku pracy należy ocena, czy potrzeby zakładu pracy uzasadniały skorzystanie z art. 42 §4 kodeksu pracy i czy wobec tego odmowa przez pracownika podjęcia tej innej pracy mogła uzasadniać jego zwolnienie z pracy na podstawie art. 52 kodeksu pracy.

Czy pracodawca może zmusić do innej pracy bez badań lekarskich?

Nie może co do zasady. Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika, który nie ma wymaganych badań lekarskich do pracy na danym stanowisku czy pracy danego rodzaju. Jeśli czasowe powierzenie innej pracy dotyczy pracy w zmienionym środowisku, pracodawca powinien wysłać pracownika na wstępne badania lekarskie. Odpis skierowania i wynik tych badań załącza się do części B akt osobowych.

czy kursy online się liczą-min
Czy pracodawca może zmusić do innej pracy?

Szkolenie z dokumentacji kadrowej online

Czy pracodawca może zmusić do innej pracy z powodu przestoju? Może. Art. 81 §3 kodeksu pracy pozwala mu na to:

Pracodawca może na czas przestoju powierzyć pracownikowi inną odpowiednią pracę, za której wykonanie przysługuje wynagrodzenie przewidziane za tę pracę, nie niższe jednak od wynagrodzenia ustalonego zgodnie z § 1. Jeżeli przestój nastąpił z winy pracownika, przysługuje wyłącznie wynagrodzenie przewidziane za wykonaną pracę.

Tu jednak również na czas przestoju pracodawca musi polecić pracę „odpowiednią”, czyli również zgodną z kwalifikacjami pracownika.

Podsumowując. Czy pracodawca może zmusić do innej pracy? Może, ale wyłącznie, jeśli spełnione zostały łącznie wszystkie przesłanki – maksymalnie na 3 miesiące w roku kalendarzowym, z zachowaniem nie niższego wynagrodzenia, praca odpowiada kwalifikacjom pracownika, wystąpiły uzasadnione potrzeby pracodawcy.

Jest jeszcze jedna okoliczność, czy pracodawca może zmusić do innej pracy – stan zdrowia pracownika. Podstawą do takiego powierzenia innej pracy jest art. 230 i 231 kodeksu pracy. Napiszemy o tym niebawem więcej. Niebawem również kolejne artykuły z tej serii – m.in. czy pracodawca może zmusić do urlopu bezpłatnego. Tymczasem poniżej jeszcze wzór takiego czasowego powierzenia innej pracy na podstawie art. 42 §4 kodeksu pracy.

                                                                                                                                   ……………, dnia …………… r.

Pan/Pani

……………………………………………..

Czasowe powierzenie pracownikowi innej pracy

(podstawa prawna: art. 42 §4 k.p.)

W związku z potrzebą zapewnienia obsługi na stanowisku ……… powierzam Panu na okres od xx.xx.xxxx do xx.xx.xxxx pracę na stanowisku ……………. Do wykonywania tej pracy posiada Pan kwalifikacje.

Czasowe powierzenie innej pracy nie ma wpływu na Pana wynagrodzenie.

……………………………………..

Podpis pracodawcy

0Komentarzy o "Czy pracodawca może zmusić do innej pracy i pracy na innym stanowisku"

Zostaw wiadomość

Wszelkie prawa zastrzeżone dla SPD SZKOLENIA - praktyczne kursy online z zaświadczeniem MEN