Umowa o pracę przedłużona do dnia porodu – kto płaci zasiłek macierzyński za ten dzień – ZUS czy pracodawca?

Stosownie do przepisu art. 177 §3 kodeksu pracy umowa o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu. Dzień porodu jest jednocześnie pierwszym dniem urlopu macierzyńskiego. Jeśli pracownica nie wnioskowała o udzielenie jej urlopu macierzyńskiego jeszcze przed planowaną datą porodu, to urlop macierzyński rozpoczyna się z dniem porodu. Jednocześnie dzień porodu jest pierwszym dniem, za który pracownicy należy się zasiłek macierzyński.

Wielu pracodawców zastanawia się, czy przedłużenie umowy o pracę do dnia porodu powoduje, że zasiłek macierzyński za ten pierwszy dzień urlopu macierzyńskiego, będący jednocześnie ostatnim dniem trwania stosunku pracy to oni wypłacają zasiłek macierzyński, czy ZUS. Problemu tego nie ma, jeśli płatnikiem zasiłków jest ZUS, jednakże co w przypadku, gdy płatnikiem zasiłku jest pracodawca?

Kto wypłaca zasiłek macierzyński za ostatni dzień umowy o pracę – dzień porodu?

Zasiłek macierzyński wypłaca albo pracodawca albo bezpośrednio ZUS. Wszystko tu zależy od liczby ubezpieczonych, zgłoszonych do ubezpieczenia chorobowego na dzień 30 listopada roku poprzedniego. Przykładowo, jeśli w 2019 roku na dzień 30 listopada zakład pracy zatrudnia na umowach o pracę 11 osób, to w 2020 roku płatnikiem zasiłków jest bezpośrednio ZUS. Wówczas opisanego we wstępie problemu nie ma – jeśli umowa o pracę przedłuża się do dnia porodu, a dzień porodu jest ostatnim dniem trwania zatrudnienia i jednocześnie pierwszym dniem z zasiłkiem macierzyńskim, to zasiłek za ten jeden dzień wypłaca ZUS, zresztą podobnie jak za dni przed porodem, jeśli pracownica przebywała przed porodem na zwolnieniu lekarskim z prawem do zasiłku chorobowego. Pracodawca jedynie „rozlicza” ją odpowiednio na formularzu ZUS RSA. Nieco inaczej jednak będzie, gdy na ten 30 listopada 2019 roku pracodawca zatrudnia na etatach i na zleceniach łącznie np. 45 osób, podlegających obowiązkowym (pracownicy) czy dobrowolnym (zleceniobiorcy) ubezpieczeniom chorobowym. Wówczas płatnikiem zasiłku jest pracodawca.

W praktyce wygląda to tak, że pracodawca nalicza zasiłek i wypłaca go, a ponieważ zasiłek jest finansowany przez ZUS, to kwoty wypłaconych zasiłków pomniejszają wysokość składek, jakie pracodawca musi przelać na konto ZUS w ustawowym terminie. W związku z powyższym, jeśli umowa o pracę przedłużyła się do dnia porodu, a następnie w tym dniu rozwiązała, a z kolei dzień porodu jest co do zasady pierwszym dniem okresu zasiłku macierzyńskiego (jeśli pracownica nie wnioskowała o udzielenie jej urlopu macierzyńskiego przed porodem), to teoretycznie zasiłek macierzyński za dzień porodu powinien naliczyć i wypłacić dotychczasowy pracodawca, a dopiero od dnia następnego zasiłek macierzyński wypłacany będzie bezpośrednio przez ZUS. W praktyce jednak możliwe jest przekazanie wypłaty zasiłku macierzyńskiego za dzień porodu już do ZUS. Wówczas pracodawca nie musi go naliczać, wypłacać, wykazywać w deklaracjach RCA i RSA. To duża wygoda i oszczędność czasu.

Na przekazanie wypłaty zasiłku macierzyńskiego za dzień porodu pozwala pracodawcy przepis art. 61 ust. 1 pkt 2 lit. d ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej potocznie ustawą zasiłkową. Zgodnie z tym przepisem prawo do zasiłków ustala i wypłaca ZUS osobom uprawnionym do zasiłków za okres po ustaniu ubezpieczenia (po rozwiązaniu umowy o pracę). A skoro dzień porodu jest ostatnim dniem trwania umowy o pracę, a od dnia następnego płatnikiem zasiłku jest ZUS, to na podstawie wskazanego powyżej przepisu można uznać, że również i za dzień porodu płatnikiem zasiłku jest ZUS, skoro pracownica zachowuje prawo do tego zasiłku po ustaniu ubezpieczenia (umowy o pracę).

Aby przekazać do ZUS wypłatę zasiłku za ten jeden dzień, pracodawca musi wypełnić i wysłać do ZUS formularz Z-3, w którym wskazuje okres, od jakiego pracownica ma prawo do zasiłku macierzyńskiego. Na podstawie tego formularza Z-3 Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustali prawo do zasiłku macierzyńskiego oraz jego wysokość, a następnie sukcesywnie będzie dokonywał jego wypłaty.