Zatrudnienie cudzoziemca przez agencję pracy tymczasowej – jakie są wymogi?

Zatrudnienie cudzoziemca wymaga od zatrudniającego spełnienia szeregu obowiązków. Obowiązki te mogą być różne i zależą przede wszystkim od tego, z jakiego kraju pochodzi cudzoziemiec, jaki ma tytuł do pobytu w Polsce, czy w jego wypadku konieczne jest uzyskanie zezwolenia na pracę, czy może cudzoziemiec zwolniony jest z obowiązku posiadania takiego zezwolenia (przy czym nadal musi mieć jakiś tytuł do legalnego wykonywania pracy, np. oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy).

Cudzoziemcy – obywatele Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego czy Szwajcarii mogą wykonywać w Polsce pracę bez zezwolenia – w ich wypadku zatrudnianie przez polskiego pracodawcę odbywa się w zasadzie dokładnie tak samo, jak zatrudnienie pracownika – Polaka.

Zatrudnienie cudzoziemca – kiedy zezwolenie na pracę jest wymagane, a kiedy nie

Zasada generalnie jest taka – zatrudnienie cudzoziemca spoza UE, EOG i Szwajcarii, w tym zatrudnienie cudzoziemca przez agencję pracy tymczasowej wymaga uzyskania dla niego stosownego zezwolenia na pracę – z pewnymi wyjątkami. Te wyjątki wskazane zostały w przepisie §1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21.04.2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (z dniem 1 grudnia 2020 roku ten katalog został rozszerzony).

W praktyce zatrudnienie cudzoziemca bez wymaganego zezwolenia na pracę jest możliwe m.in., gdy cudzoziemiec:

1. posiada status członka rodziny obywatela UE/EOG/Szwajcarii,
2. korzysta w Polsce z ochrony międzynarodowej (posiada status uchodźcy, korzysta z ochrony uzupełniającej),
3. posiada zezwolenie na pobyt stały w Rzeczypospolitej Polskiej,
4. posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej w Rzeczypospolitej Polskiej,
5. posiada zgodę na pobyt ze względów humanitarnych,
6. posiada zgodę na pobyt tolerowany w Rzeczypospolitej Polskiej,
7. jest małżonkiem obywatela polskiego, posiadający zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielone w związku z zawarciem związku małżeńskiego,
8. posiada zezwolenie na pobyt czasowy w celu połączenia się z rodziną,
9. zezwolenie na pobyt czasowy w celu kształcenia się na studiach,
10. posiada ważną Kartę Polaka,
11. jest absolwentem polskich szkół ponadgimnazjalnych, stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich na polskich uczelniach.

Zatrudnienie cudzoziemca na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy

Zatrudnienie cudzoziemca może odbywać się również na podstawie tzw. oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi. Stosownie do przepisu art. 87 ust. 3 ustawy z dnia 20.04.2020 o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy:

Oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi jest bardzo popularnym, uproszczonym trybem zatrudniania w Polsce cudzoziemców z 6 państw: Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy. Zatrudnienie cudzoziemca na oświadczeniu nie jest technicznie skomplikowane, natomiast i w tym wypadku pracodawca musi dopilnować pewnych formalności. W szczególności, jeśli zatrudniającym jest agencja pracy tymczasowej – więcej o tym za chwilę.

Zatrudnienie cudzoziemca na podstawie oświadczenia pozwala mu na wykonywanie w Polsce pracy przez okres do 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. Warunkiem jest zarejestrowanie we właściwym Powiatowym Urzędzie Pracy oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy.

Na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemca może zatrudnić również agencja pracy tymczasowej. Generalnie, jeśli zatrudnienie cudzoziemca odbywa się przez agencję pracy tymczasowej, to agencja jest pracodawcą, a więc wobec cudzoziemca ma obowiązki, wynikające m.in. z kodeksu pracy (w zakresie samego zatrudnienia, zasad prawa pracy – np. zakaz dyskryminacji. Pisaliśmy więcej tutaj: dyskryminacja w pracy), z ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych oraz z ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Zatrudnienie cudzoziemca w Polsce jest dopuszczalne, jeśli ma on odpowiedni tytuł do pobytu. Agencja pracy tymczasowej jako pracodawca zatrudniający ma obowiązek upewnienia się, czy cudzoziemiec ma ważny tytuł do pobytu w Polsce (paszport biometryczny w ruchu bezwizowym, wizę, zezwolenie na pobyt czasowy, zezwolenie na pobyt stały). Listę państw, z których cudzoziemcy mogą przyjechać do Polski w ramach ruchu bezwizowego sprawdzisz tutaj: https://udsc.gov.pl/cudzoziemcy/obywatele-panstw-trzecich/chce-przyjechac-do-polski/czy-potrzebuje-wizy/

Zatrudnienie cudzoziemca przez agencję pracy tymczasowej

Z punktu widzenia zatrudnienia cudzoziemca przez agencję pracy tymczasowej należy mieć na względzie fakt, że wobec zatrudnianych cudzoziemców agencja ma dokładnie takie same obowiązki, jak wobec pracowników Polaków – z punktu widzenia przepisów prawa pracy i RODO (np. zgodnie z art. 19b ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy agencja zatrudnienia jest obowiązana do przetwarzania posiadanych danych osobowych zgodnie z przepisami o ochronie danych osobowych – pisaliśmy m.in. Zatrudnienie pracownika krok po kroku, dane osobowe w rekrutacji pracowników i przetwarzanie danych osobowych na umowie zlecenia oraz tutaj: przetwarzanie danych osobowych pracowników).

W praktyce najważniejsze obowiązki agencji pracy tymczasowej w związku z zatrudnieniem cudzoziemca to:

• uzyskanie zezwolenia na pracę – o ile nie wchodzą w grę wyjątki i zwolnienie cudzoziemca z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę

• jeśli zatrudnienie cudzoziemca ma odbyć się na oświadczeniu – złożyć „Oświadczenie podmiotu działającego jako agencja pracy tymczasowej o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi w charakterze pracownika tymczasowego”

• zawarcia z cudzoziemcem umowy w formie pisemnej na warunkach określonych we wniosku o wydanie zezwolenia na pracę – jeśli zatrudnienie cudzoziemca odbywa się na podstawie zezwolenia na pracę. Agencja pracy tymczasowej ma obowiązek kierować cudzoziemców do pracy u pracodawcy użytkownika z uwzględnieniem warunków zawartych w zezwoleniach na pracę, w tym do pracodawcy użytkownika wskazanego w zezwoleniu, zatrudnienia przy pracach i na stanowisku wskazanych w zezwoleniu na pracę,

• przedstawienia cudzoziemcowi przed podpisaniem umowy jej tłumaczenia na język dla niego zrozumiały (art. 85a ust. 4 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy),

• przekazania cudzoziemcowi jednego egzemplarza zezwolenia na pracę,

• informowania cudzoziemca o działaniach podejmowanych w związku z postępowaniem o udzielenie lub przedłużenie zezwolenia na pracę, decyzjach o wydaniu, odmowie lub uchyleniu zezwolenia,

• zachowania należytej staranności w postępowaniach o zezwolenie i przedłużenie zezwolenia na pracę cudzoziemca

• informowania cudzoziemca kierowanego do zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w języku dla niego zrozumiałym, o zasadach dotyczących wjazdu, pobytu i pracy cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

• zażądać od cudzoziemca przed rozpoczęciem pracy ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Polski oraz przechowywać kopię tego dokumentu

• w razie ustalenia, że cudzoziemiec został przez agencję zatrudniony nielegalnie, agencja ma obowiązek wysłać jego zaległe wynagrodzenie za pracę do kraju, do którego cudzoziemiec powrócił lub do którego został wydalony

UWAGA – na podstawie art. 18m ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy marszałek województwa wykreśla agencję wpisaną do rejestru agencji w razie powierzania, na podstawie przepisów o zatrudnianiu pracowników tymczasowych, wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym bez ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (co istotne – „wykreśla”, a nie „może wykreślić”, a więc w razie zatrudnienia przez agencję pracy tymczasowej cudzoziemca bez ważnego tytułu do pobytu, marszałek województwa z urzędu musi taką agencję wykreślić z rejestru agencji. Stąd tak istotne jest dopilnowanie, aby zatrudnienie cudzoziemca przez agencję wiązało się z uprzednim zweryfikowaniem, czy ma on tytuł do pobytu w Polsce).

Do powyższego dochodzą jeszcze oczywiście przepisy nie związane z już bezpośrednio z zatrudnieniem cudzoziemca, ale w ogóle obowiązki agencji wobec pracownika – przestrzeganie zakazu dyskryminacji w zatrudnieniu, przepisów o urlopach wypoczynkowych, ochronie zdrowia itp.

Bardzo istotne znaczenie mają przepisy o odpowiedzialności za nielegalne zatrudnienie cudzoziemca. W szczególności należy zwrócić uwagę, że podmiot, który wprowadzając cudzoziemca w błąd albo zatrudniając go w celu wyzysku doprowadza do nielegalnego wykonywania przez niego pracy, podlega karze grzywny do 30 tysięcy złotych.

Do tego jeszcze, jeśli zatrudnienie cudzoziemca odbywa się przez agencję pracy tymczasowej, a agencja zatrudnia cudzoziemca do prac sezonowych i uzyskała dla niego zezwolenie na pracę, to nie jest wymagane ponowne ubieganie się o zezwolenie, jeśli np. agencja pracy tymczasowej zmienia siedzibę, przekształca się, zatrudniono cudzoziemca na umowie o pracę, a nie umowie zlecenia. W takim jednak wypadku zgodnie z art. 120 ust. 8 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy należy o zmianie powiadomić właściwego starostę w terminie 7 dni.

Brak dopełnienia tego obowiązku skutkować może nałożeniem na agencję pracy tymczasowej grzywny w wysokości do 2.000 złotych.

Zatrudnienie cudzoziemca wiąże się również z obowiązkiem poinformowania urzędu wydającego zezwolenie na pracę o sytuacji, w której cudzoziemiec nie podjął pracy w okresie 3 miesięcy od początkowej daty ważności zezwolenia na pracę, przerwał pracę na okres przekraczający 3 miesiące lub zakończył pracę wcześniej niż 3 miesiące przed upływem okresu ważności zezwolenia na pracę (zawiadomienie o podjęciu / niepodjęciu pracy). Zatrudnienie cudzoziemca przez agencję pracy tymczasowej w praktyce realizowane jest tak, jak zatrudnienie w każdym innym podmiocie – dochodzą do tego jedynie te obowiązki, o których wspomnieliśmy powyżej). Szczególne znaczenie ma tu kontrola legalności pobytu cudzoziemca w Polsce – sankcją za nieprzestrzeganie tego obowiązku może być nawet wykreślenie agencji z rejestru agencji tymczasowych.