Jak chronić swoje dane osobowe – zobacz, co musisz zrobić, aby zabezpieczyć swoje dane w sieci

Jak chronić swoje dane osobowe? Co zrobić, abyśmy nie padli ofiarą kradzieży tożsamości, aby ktoś nie wyłudził na nasze dane pożyczki chwilówki albo nie rozporządził nimi w inny nielegalny sposób? Dane osobowe dotyczą każdego człowieka. Pomagają w identyfikacji, określają konkretną osobę fizyczną. Do danych osobowych zalicza się m.in. imię i nazwisko, numer PESEL, miejsce zamieszkania, adres poczty elektronicznej. Inne dane osobowe to i data urodzenia, nazwisko panieńskie matki, numer karty płatniczej oraz numer przypisanego do niej rachunku bankowego.

Dane osobowe to również dane biometryczne, czyli odciski linii papilarnych, skan twarzy, DNA czy siatkówka oka oraz cechy fizyczne, fizjologiczne, ekonomiczne, kulturowe i społeczne. Dane stosowane pojedynczo nic nie mówią, ale stosowane w odpowiednim zestawieniu pozwalają zidentyfikować osobę. Niestety, dane osobowe nie służą tylko do identyfikacji, wiele osób wykorzystuje je w sposób niewłaściwy, sprzeczny z prawem.

Szkolenie online RODO

Wszystkie kwestie związane z ochroną danych osobowych regulują stosowne przepisy. W Unii Europejskiej od 2016 r. a w Polsce od 24 maja 2018 r. obowiązuje RODO, czyli rozporządzenie dotyczące przetwarzania danych osobowych. Przepisy w znaczący sposób ograniczają nadużycia, ale nie chronią całkowicie danych osobowych, które są nadal kradzione, wykorzystywane do przestępstwa. Należy wiedzieć, jak chronić swoje dane osobowe i stosować się do przedstawionych zasad.

Po co chronić dane osobowe?

Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że dane osobowe należy chronić i bez zastanowienia podaje swój adres czy numer PESEL. To ogromny błąd, ponieważ przestępcy chętnie wykorzystują ludzką niewiedzę i posługują się danymi innych osób do celów przestępczych.

Szkolenie online RODO w kadrach i rekrutacji

Obecnie, w czasach, gdy większość osób korzysta ze zdalnych sklepów, płaci rachunki przez internet, załatwia online wiele innych spraw, wycieki danych zdarzają się bardzo często. Chwila nieuwagi i bezmyślności może prowadzić do bardzo przykrych konsekwencji. Jeżeli dane osobowe dostaną się w niepowołane ręce, może dojść m.in. do:

• Zaciągnięcia kredytu w banku lub innej instytucji finansowej (tu m.in. Ktoś wziął na mnie kredyt),
• Prowadzenia fałszywej działalności gospodarczej i naciągania klientów,
• Zawarcia umowy z operatorem telefonii komórkowej,
• Wynajęcia mieszkania, pokoju w hotelu czy pensjonacie,
• Wynajęcia samochodu, a następnie jego kradzież,
• Przypisywania mandatów i punków karnych na okradzioną osobę,
• Dokonywania zakupów podając fałszywe dane klienta,
• Podawania się za okradzionego na portalach społecznościowych,
• Wysyłania maili z konta okradzionej osoby,
• Wyłudzenia podatku VAT,
• Fałszowania dokumentów, np. paszportu, prawo jazdy, 
• Wciągnięcia w proceder prania brudnych pieniędzy,
• Umieszczanie w sieci nielegalnych lub obraźliwych treści.

To tylko niektóre sytuacje, do których może dojść wskutek kradzieży danych osobowych. Wiele osób przez długi okres jest nieświadomych, że ich dane dostały się w ręce przestępców. Sprawa wychodzi na jaw, gdy poszkodowany dostaje ponaglenie spłaty kredytu, do jego drzwi puka komornik lub organy ścigania.

Wyjaśnienie zaistniałej sytuacji jest bardzo trudne i czasochłonne, wywołuje ogromny stres, często poszkodowany zostaje pozbawiony środków do życia. Aby do tego nie dopuścić, należy wiedzieć, jak chronić swoje dane osobowe, znać swoje prawa i obowiązki. 

Jak może dojść do kradzieży danych osobowych?

Ofiarą kradzieży może stać się każdy, nawet osoby, które wiedzą, jak chronić swoje dane osobowe. Przestępcy są coraz sprytniejsi, stosują różne metody, aby uśpić czujność ludzi. Jednym z popularnych sposobów jest wysyłanie niebezpiecznych maili, które wyglądają, jak wysłane przez bank czy firmy kurierskie.

Wystarczy jedno kliknięcie i otwarcie załącznika, aby dane dostały się w ręce przestępców. Inne lubiane przez oszustów sposoby na wyłudzanie danych, to umieszczanie w sieci ogłaszania dotyczącego rekrutacji do nieistniejącej firmy. Osoby zainteresowane pracą wysyłają CV, w którym jak na tacy podane są ważne dane. Kolejna metoda to fikcyjne sklepy, w których klienci kupują towar, a przy okazji dzielą się informacjami o sobie.

Przestępcy włamują się również na serwery sklepów czy innych firmy i w ten sposób kradną dane osobowe. Ofiarą oszustwa można również paść, biorąc udział w konkursach, akcjach promocyjnych, wypełniając ankiety czy subskrybując ulubione treści. Co chwila powstają nowe metody wyłudzania danych, dlatego trzeba być bardzo ostrożnym, podawać swoje dane tylko tak, gdzie jest to konieczne. 

Jak chronić swoje dane osobowe?

Ochrona danych osobowych jest bardzo ważna, dlatego zasady jak chronić swoje dane osobowe powinny znać zarówno dzieci, młodzież, jak i osoby dorosłe. Wiedza na temat bezpiecznego korzystania z internetu pozwoli ochronić swoje dane osobowe, pomoże uniknąć groźnych skutków, np. utraty majątku.

Co robić, aby ograniczyć ryzyko kradzieży danych?

• Nie należy prowadzić poufnych rozmów w miejscach publicznych. Przestępcy są wszędzie, nie wiadomo, kto siedzi obok w kawiarni czy stoi w kolejce. Rozmowy na temat kredytów, załatwianie umów czy robienie zakupów przez telefon lepiej przeprowadzać w bezpiecznym miejscu. 

• Nie należy zostawiać ważnych dokumentów bez opieki. Dotyczy to również telefonów czy tabletów, które są pełne ważnych danych. Zabronione jest również używanie kawiarenek i innych publicznych miejsc do przesyłania danych wrażliwych. Przestępcy tylko na to czyhają, dlatego z internetu najlepiej korzystać w domu. 

• Należy korzystać z legalnego oprogramowania komputerowego pochodzącego ze sprawdzonego źródła.
• Na komputerach i smartfonach należy zainstalować oprogramowanie antywirusowe, które powinno być na bieżąco aktualizowane.

• Należy robić zakupy tylko w sprawdzonych sklepach internetowych, ciszącymi się dobrymi opiniami. Nie warto ulegać pokusie i decydować się na nieznane sklepy, które oferują towar za pół ceny. Często chęć zaoszczędzenia kończy się wyłudzeniem danych i dalszymi problemami.

• Zabronione jest otwieranie maili i SMS od nieznanych nadawców. Wiadomości zawierają często załączniki z programem szpiegującym, który pozwala na kradzież ważnych danych.

• Hasła i numery PIN najlepiej zapamiętać, a jeżeli są zapisywane, to należy je przechowywać w odpowiednim miejscu, niedostępnym dla osób niepowołanych.

• W sieci, np. na portalach społecznościowych, nie należy umieszczać informacji i zdjęć, które mogą pomóc w identyfikacji danych osobowych. 

• Należy czytać regulaminy aplikacji mobilnych i nie wyrażać zgody na dostęp do lokalizacji czy zdjęć zapisanych na urządzeniu.

• Należy uważać na maile wysyłane przez instytucje, np. banki czy firmy kurierskie. Wiele oszustów podszywa się pod znajome firmy, dlatego trzeba upewnić się, że mail faktycznie pochodzi od konkretnego adresata.

• Należy być bardzo ostrożnym w czasie pobierania plików, instalowania gier czy aplikacji. Razem z plikiem, na urządzeniu może zostać zainstalowany wirus. Po ściągnięciu pliku, warto go przeskanować.

• Należy usuwać dane z dysków, płyt czy kart pamięci. Stare urządzenie, które zostanie sprzedane lub trafi na śmietnik, może stać się cennym łupem dla cyberprzestępców. Przed pozbyciem się sprzętu, należy usunąć wszystkie dane oraz przywrócić ustawienia fabryczne.

• Ważne, aby regularnie zmieniać hasła do komputera, maila czy systemów bankowych. Powinny być unikalne, nie mieć nic wspólnego z życiem osobistym. Najlepiej, aby hasło było długie i mocne, składało się z cyfr, liter i znaków specjalnych. Nie należy zakładać takiego samego hasła do wszystkich aplikacji.

• Nie wskazane jest korzystanie z publicznych sieci Wi-Fi. Przestępcy mogą w ten sposób swobodnie przeglądać aktywność użytkowników oraz przychwytywać ważne dane np. hasła i loginy.

• Jeżeli jest taka możliwość, warto korzysta z dwuetapowego uwierzytelnianie transakcji za pomocą loginu, hasła i autoryzującej wiadomości SMS

• Korzystając z aplikacji i stron, trzeba zwracać uwagę, czy logowanie odbywa się przez stronę zabezpieczoną protokołem szyfrowania SSL. Bezpieczna strona zaczyna się od „https” i ma wyświetlony znak kłódki. 

• Bardzo ważne jest, aby edukować dzieci na temat obowiązku ochrony danych osobowych. Najmłodsi nie zawsze są świadomi grożącego niebezpieczeństwa, dlatego oszuści chętnie wykorzystują ich łatwowierność.

Czy RODO chroni dane osobowe w sieci?

RODO nie eliminuje ryzyka kradzieży danych osobowych, ale pozwala świadomie zarządzać swoimi danymi i zwiększać ich bezpieczeństwo w sieci. Wraz z wejściem w życie rozporządzenia użytkownicy internetu otrzymali nowe przywileje. Wszystkim zainteresowanym przysługuje:

• Wgląd w przetwarzanie danych – użytkownik może wystąpić do administratora, a ten ma obowiązek udostępnić informacje, dotyczące rodzaju przetwarzanych danych, do jakich celów są wykorzystywane, w jaki sposób zostały pozyskane. Użytkownik ma prawo do żądania poprawiania lub zaokulizowania swoich danych (pisaliśmy m.in. dane osobowe w rekrutacji pracowników).

• Zgoda na profilowanie – wraz z wejściem w życie RODO profilowanie wymaga zgody, bez tego nie będzie mogło być przeprowadzane.

• Prawo do usunięcia danych – obecnie każda osoba może zażądać niezwłocznego usunięcia swoich danych. Może to zrobić, gdy dane nie są już potrzebne do konkretnego celu, gdy chce wycofać zgodę, np. na przysyłanie oferty lub rezygnuje z usługi. Administrator musi spełnić te żądania.

• RODO obejmuje również Facebook i Google, które muszą w odpowiedni sposób zarządzać danymi i ustawieniami prywatności.

• Za dane osobowe uznano również IP i cookies, ponieważ umożliwiają zidentyfikowanie osoby fizycznej.
• Świadoma zgoda – zgodnie z nowymi przepisami każda zgoda musi być osobno wyszczególniona i dokładnie opisana. Nie można zaznaczać jej jako jedne zbiorczy punkt.

• Minimalizacja danych- nowe przepisy ograniczają pozyskiwanie danych osobowych w zamian za darmowe kursy czy e-booki. Obecnie firmy nie mają prawa żądać podania danych, które nie są niezbędne. Najczęściej wystarczy sam adres e-mail.

Aby realizacja praw nie sprawiała problemu, RODO nakazuje, aby komunikaty kierowane do odbiorców były formułowane w prosty, jasny sposób. Niedozwolone jest stosowanie specjalistycznych sformułowań, niezrozumiałych do przeciętnych użytkowników. Co ważne, nieprzestrzeganie przepisów RODO jest surowo karane, nawet karą więzienia.

Pisaliśmy m.in. Przetwarzanie danych osobowych pracowników oraz tutaj: przetwarzanie danych osobowych na umowie zlecenia

W momencie kradzieży danych, administrator ma obowiązek niezwłocznie powiadomić odpowiedni organ, a w przypadku, gdy kradzież może grozić naruszeniem prywatności, musi powiadomić osobę, które dane wyciekły (pisaliśmy m.in. Obowiązki Inspektora Ochrony Danych Osobowych).

Ochrona danych osobowych powinna być priorytetem w obecnych czasach. Przepisy, które weszły w życie są dobrym krokiem, ale nie eliminują całkowicie zagrożenie ze strony cyberprzestępców. Każdy człowiek powinien we własnym zakresie dbać o własne dane, robić wszystko, aby nie dostały się w niepowołane ręce.

Zasady bezpiecznego korzystania z internetu zredukują ryzyko utraty danych, dlatego powinny być stosowane przez wszystkich, którzy mają dostęp do globalnej sieci.