Obowiązki pracodawcy zapewnienia pracownikom wody i napojów w czasie upału

Stosownie do art. 232 kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych. Z kolei rodzaje tych posiłków i napojów oraz wymagania, jakie powinny spełniać, a także przypadki i warunki ich wydawania określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 roku w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów. Ten obowiązek pracodawcy uzależniony jest od warunków, w jakich pracują pracownicy. I tak, zgodnie z §4 powołanego rozporządzenia, jeśli pracownicy pracują w warunkach gorącego mikroklimatu, a temperatura przekracza 25 stopni Celsjusza, pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom odpowiednie napoje. Jednocześnie w przypadku prac w pomieszczeniach pracodawca również zapewnia napoje pracownikom, jeśli temperatura w nich przekracza 28 stopni Celsjusza.

Bezpłatna woda i napoje dla pracowników

Należy zaznaczyć, iż ani przepisy Kodeksu pracy ani powołanego powyżej rozporządzenia nie precyzują, co należy rozumieć pod pojęciem „napoje dla pracowników”. Równie dobrze pracodawca może zapewnić pracownikom wodę pitną i nic więcej. Pracownicy nie mają roszczenia o przyznanie im napojów konkretnego rodzaju, aczkolwiek na ich wniosek pracodawca może dostosować się i zakupić dla nich określony rodzaj napojów.

Co ważne, o ile posiłki wydaje się pracownikom (jeśli pracodawca ma obowiązek ich wydawania) po 3 – 4 godzinach pracy, tak napoje powinny być dostępne dla pracowników przez cały dzień roboczy. Nie ma tu znaczenia, w jaki sposób pracodawca zapewni te napoje – w butelkach czy innych pojemnikach – ma to być jedynie napój zdatny do picia.

Należy jeszcze wspomnieć, iż pracodawca, jeśli ma obowiązek zapewniania pracownikom bezpłatnych napojów ze względu na wysokie temperatury w pracy, nie może się od tego obowiązku uwolnić i np. wypłacać pracownikom ekwiwalentu pieniężnego. Pracodawca nie może też w żaden sposób reglamentować pracownikom wody czy innych napojów – nie może być np. ustalone, że na głowę przypada tylko jedna butelka napoju dziennie.

Jeśli z powodu wysokich temperatur warunki pracy są uciążliwe, pracodawca może w oparciu o art. 145§1 kodeksu pracy skrócić dobowy czas pracy poniżej norm. Należy jednak pamiętać, iż takie skrócenie dniówki roboczej z powodu uciążliwych warunków pracy (wysokich temperatur) nie zwalnia pracodawcy z obowiązku zapewnienia pracownikom odpowiednich napojów. Co również istotne – takie skrócenie norm pracy (dniówki pracowniczej) nie może mieć negatywnego wpływu na wynagrodzenie pracownika – nie można zapłacić pracownikowi mniej tylko dlatego, że z powodu wysokich temperatur pracuje krócej, za zgodą albo nawet z inicjatywy pracodawcy.

Obowiązek zapewnienia pracownikom napojów w dni gorące to realizacja zasad zapewnienia pracownikom odpowiednich warunków BHP pracy. Każdy pracodawca realizuje go na swój sposób – kupując wodę czy inne napoje czy zapewniając pracownikom stosowny catering. Forma nie ma tu znaczenia – ważne jest, aby pracujący w wysokich temperaturach pracownicy mieli zapewnione odpowiednie napoje regenerujące.