Okres zasiłkowy – ile wynosi, co to jest i jakie ma znaczenie w praktyce? Jak długo można otrzymywać zasiłek chorobowy?

Okres zasiłkowy to pojęcie, związane bezpośrednio z zasiłkiem chorobowym, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Stosownie do przepisu art. 8 powołanej ustawy zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy z powodu przebywania w szpitalu czy zakładzie lecznictwa odwykowego, nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – nie dłużej niż przez 270 dni. Już wprost z tego przepisu wynika, iż okres zasiłkowy jest ograniczony, a więc zasiłku chorobowego nie można pobierać „w nieskończoność”. Nawet, gdyby okazało się, że choroba pracownika (czy ubezpieczonego, podlegającego ubezpieczeniu chorobowym) trwa dłużej, to i tak okres zasiłkowy ogranicza długość pobierania zasiłku chorobowego.

W praktyce zatem maksymalny okres pobierania zasiłku chorobowego (okres zasiłkowy) wynosi 182 dni, a w przypadku zwolnienia lekarskiego w ciąży, czy spowodowanego gruźlicą wynosi on maksymalnie 270 dni.

Okres zasiłkowy – co się do niego wlicza?

Tę akurat kwestię – co się wlicza do jednego okresu zasiłkowego – reguluje przepis art. 9 ustawy zasiłkowej. Stosownie do powołanego przepisu do okresu zasiłkowego (tych 182 albo 270 dni) wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, jak również okresy niemożności wykonywania pracy z powodu pobytu w szpitalu czy zakładzie lecznictwa odwykowego. Co ważne, do tego okresu zasiłkowego wlicza się również okres pobierania wynagrodzenia chorobowego, o którym mowa w art. 92 kodeksu pracy (za pierwsze 33 dni zwolnienia lekarskiego w roku kalendarzowym, a dla pracowników w wieku powyżej 50 lat za pierwsze 14 dni tego zwolnienia, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia chorobowego, a nie zasiłku chorobowego. Wyjątkiem jest sytuacja, w której zwolnienie lekarskie zostało spowodowane wypadkiem przy pracy – wówczas od razu należy się pracownikowi zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego nawet, jeśli nie minęły jeszcze wspomniane 33 czy 14 dni choroby w roku kalendarzowym).

Nie jest zatem tak, że najpierw pracownik może liczyć na 33 dni zwolnienia lekarskiego z prawem do wynagrodzenia chorobowego, a potem dodatkowo jeszcze na 182 dni zasiłku chorobowego. Te 33 dni z wynagrodzeniem chorobowym wlicza się do tych 182 dni okresu zasiłkowego. Okres zasiłkowy obejmuje również zwolnienie lekarskie z prawem do wynagrodzenia chorobowego.

Co również istotne, do jednego okresu zasiłkowego wlicza się również okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy (przerwa między zwolnieniami lekarskimi) nie przekraczała 60 dni, a także okresy, za które pracownik nie nabył prawa do zasiłku chorobowego czy wynagrodzenia chorobowego z powodu wykonywania w okresie zwolnienia lekarskiego pracy zarobkowej czy też wykorzystywał zwolnienie lekarskie w sposób niezgodny z przeznaczeniem, a także gdy zwolnienie lekarskie zostało sfałszowane.

Jedna uwaga jeszcze – okres zasiłkowy nie obejmuje tzw. okresu wyczekiwania, czyli 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego (gdy ubezpieczenie chorobowe jest obowiązkowe) albo 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego (gdy ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne), po upływie których ubezpieczony nabywa w ogóle prawo do świadczeń (wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku chorobowego).

Okres zasiłkowy – kontynuacja przy przerwie między zwolnieniami lekarskimi

Okres zasiłkowy powiązany jest z jednej strony z rodzajem choroby, która jest przyczyną niezdolności do pracy oraz ewentualnymi przerwami między kolejno wystawionymi zwolnieniami lekarskimi. O ile kolejne zwolnienia lekarskie są wystawiane bez żadnego dnia przerwy, to okres zasiłkowy kontynuuje się. Powstaje pytanie, czy okres zasiłkowy jest kontynuowany w przypadku, gdy między kolejnymi zwolnieniami lekarskimi wystąpi choć dzień przerwy? Czy po tej przerwie ten okres zasiłkowy (182 czy 270 dni) liczony jest od nowa?

Jeśli niezdolność do pracy jest spowodowana tą samą chorobą, a przerwa między kolejnymi zwolnieniami lekarskimi nie przekroczyła 60 dni, to wówczas okres zasiłkowy jest kontynuowany. Jeśli okazuje się, że ten okres zasiłkowy został wyczerpany, a pracownik nadal nie jest zdolny do pracy, to może wówczas ubiegać się o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego.

Należy pamiętać: nowy okres zasiłkowy rozpoczyna się, gdy pomiędzy zwolnieniami lekarskimi wystąpił choćby jeden dzień przerwy, na który pracownik odzyskał zdolność do pracy. Ważne jest tutaj, aby to nowe zwolnienie lekarskie po przerwie, choćby jednodniowej, spowodowane zostało inną chorobą. W takim wypadku może się okazać, że nowy okres zasiłkowy otwiera się w tym samym roku kalendarzowym, w którym zakończył się poprzedni. Jeśli taka sytuacja ma miejsce, to pracownik musi mieć świadomość potencjalnej kontroli z ZUS prawidłowości i celowości wystawienia zwolnień lekarskich. Takie kontrole mają na celu unikanie symulowania i – mówiąc wprost – wyłudzania nienależnych świadczeń w postaci zasiłków.

Drugi przypadek, w którym okres zasiłkowy otwiera się na nowo to przerwa między zwolnieniami lekarskimi dłuższa niż 60 dni. W takim przypadku nie ma znaczenia, czy kolejne zwolnienie lekarskie po przerwie zostało wystawione z powodu tej samej, czy innej choroby. Okres 182 czy 270 dni liczony jest na nowo.

Okres zasiłkowy – kod A na zwolnieniu lekarskim

Aby prawidłowo zaliczyć kolejne zwolnienia lekarskie do jednego okresu zasiłkowego pracodawca – płatnik zasiłku musi wnikliwie sprawdzić dokument zwolnienia lekarskiego, czy lekarz nie oznaczył na nim kodu literowego A. Ten kod literowy A oznacza kolejną niezdolność do pracy, powstałą po przerwie, która nie przekraczała 60 dni, a została spowodowana tą samą chorobą. Taka sytuacja powoduje, że poprzednio rozpoczęty okres zasiłkowy jest kontynuowany. Może się jednak okazać, że lekarz nie oznaczył na zwolnieniu lekarskim kodu A, a mimo to powinna mieć miejsce kontynuacja okresu zasiłkowego. Jeśli pracodawca ma jakieś wątpliwości w tym zakresie, może wystąpić do ZUS o wyjaśnienie wątpliwości. W tym celu składa formularz ZAS-64. ZUS wówczas na podstawie posiadanej dokumentacji wyjaśnia, czy kolejne zwolnienie lekarskie należy zaliczyć do poprzedniego okresu zasiłkowego.