Praca za granicą a wymiar urlopu wypoczynkowego w Polsce

Obecnie spora grupa aktywnych zawodowo Polaków mieszka i pracuje za granicą. Spora część spośród nich planuje w bliższej czy dalszej przyszłości powrót do kraju i znalezienie pracy czy też rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej. Powracający z emigracji nierzadko zastanawiają się, czy i w jakim stopniu praca za granicą wpłynie na ich uprawnienia pracownicze po podjęciu zatrudnienia w Polsce. A wpłynie na pewno, choćby w przypadku uprawnień do skorzystania z urlopu wypoczynkowego. Okres pracy za granicą wlicza się bowiem do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego. Jak? O tym w niniejszym artykule.

Prawo do urlopu wypoczynkowego a wymiar urlopu

Zatrudniony w stosunku pracy pracownik ma prawo do urlopu wypoczynkowego, a prawa do tego urlopu wypoczynkowego nie może się zrzec. Z urlopu wypoczynkowego pracownik może skorzystać w terminie, uzgodnionym z pracodawcą. Najczęściej urlopów wypoczynkowych udziela się zgodnie z planem urlopów, przy czym plan urlopów obejmuje z reguły nie cały należny pracownikowi w danym roku wymiar urlopu wypoczynkowego, a dominującą jego część. Z prawa do urlopu wypoczynkowego pracownik nie może zrezygnować, a jeśli sam nie chce z niego korzystać (z różnych względów), to w określonych przypadkach pracodawca może niejako zmusić pracownika do tego, aby należny mu urlop wypoczynkowy wykorzystał.

Zgodnie z art. 154 §1 kodeksu pracy, wymiar należnego pracownikowi urlopu wypoczynkowego to 20 albo 26 dni rocznie, przy czym ten wyższy wymiar przysługuje pracownikom, mającym udokumentowany staż pracy co najmniej 10 lat. Należy jednak wyraźnie rozróżnić prawo do wyższego wymiaru urlopu od prawa do samego urlopu. To są dwie różne rzeczy, a decydujące znaczenie ma tu to, czy pracownik podejmuje zatrudnienie po raz pierwszy, czy też nawiązany właśnie stosunek pracy to kolejne zatrudnienie w jego życiu. Zgodnie bowiem z art. 153 §1 kodeksu pracy, pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Oznacza to, że w pierwszej pracy pracownik musi przepracować miesiąc, aby w ogóle nabyć prawo do urlopu wypoczynkowego. Jest to tzw. pierwszy urlop wypoczynkowy. Z kolei do §2 powołanego przepisu, prawo do tzw. kolejnego urlopu wypoczynkowego pracownik nabywa już od 1 stycznia kolejnego roku kalendarzowego.

Do tych 10 lat stażu pracy, od których zależy wymiar urlopu wypoczynkowego, zalicza się pracownikowi nie tylko okres samej pracy. Z pewnością najpopularniejszym z tych tzw. okresów zaliczalnych jest okres nauki (8 lat za studia, w tym licencjat, 6 lat za szkołę policealną, 5 lat za szkołę średnią techniczną, 4 lata za szkołę średnią ogólnokształcącą, 3 lata za szkołę zasadniczą), jednakże nie jest to jedyny okres zaliczalny. Do okresu, od którego zależy prawo do wyższego wymiaru urlopu, zalicza się także okres legalnej, udokumentowanej pracy za granicą. Zgodnie bowiem z art. 86 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, udokumentowane okresy zatrudnienia, przebyte za granicą u pracodawcy zagranicznego, są zaliczane do okresów pracy w Rzeczpospolitej Polskiej w zakresie uprawnień pracowniczych, w tym właśnie prawa do wyższego wymiaru urlopu.

Okres pracy za granicą a wymiar urlopu wypoczynkowego w Polsce

Co istotne – ten okres pracy za granicą pracownik musi udokumentować. Musi on zatem wykazać, że w takim a takim okresie, przebywając za granicą, faktycznie pozostawał w zatrudnieniu u zagranicznego pracodawcy. Jest to o tyle trudne w praktyce, że po pierwsze nie w każdym kraju funkcjonują odpowiedniki polskiego świadectwa pracy, a po drugie, z reguły dokumenty te wystawiane są w języku obcym. Ważne jest również to, że pracownik musi pracować za granicą na podstawie umowy o pracę – nie może to być żaden odpowiednik polskiej umowy zlecenia czy o dzieło. Zawarta za granicą umowa musi odpowiadać polskiemu stosunkowi prawnemu, inaczej nie ma podstawy do tego, aby okres pracy za granicą zaliczyć do stażu pracy, od którego zależy m.in. prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 26 dni.

Dokument, potwierdzający zatrudnienie za granicą, powinien zawierać oznaczenie zagranicznego pracodawcy wraz ze wskazaniem jego adresu, wskazanie okresu zatrudnienia z uwzględnieniem daty zawarcia i zakończenia oraz informację o podmiocie, który wystawił dany dokument. Z pewnością dokumentem (w rozumieniu polskich przepisów, potwierdzającym fakt pracy za granicą nie będzie dokument informujący jedynie ogólnie, że „osoba XY pracowała w naszej firmie w latach 2015 – 2017. To za mało. Ten okres musi zostać wskazany datami dziennymi, a nie tylko latami.

Kolejna rzecz – jeśli dokument, który ma poświadczać zatrudnienie za granicą został sporządzony w języku obcym, to pracownik powinien również dostarczyć jego tłumaczenie. W praktyce pojawiają się wątpliwości, czy musi to być tłumaczenie przysięgłe. Nie musi, wystarczające będzie w tym wypadku tłumaczenie zwykłe, aczkolwiek pracodawca ma prawo zażądać tłumaczenia przysięgłego, jeśli co do tłumaczenia zwykłego ma wątpliwości. Należy jednak pamiętać, że tłumaczenie przysięgłe wiąże się dla pracownika z kosztami, w miarę możliwości zatem należy unikać tego typu żądań.

Jeśli pracownik przedkłada pracodawcy dokument, odpowiadający opisanym wyżej wymogom formalnym, na podstawie którego żąda zaliczenia do stażu pracy okresów pracy za granicą, a pracodawca nie uwzględni takiego żądania pracownika, to pracownik może ze stosownym żądaniem wystąpić do sądu pracy. Wydane przez sąd pracy orzeczenie zastępuje oświadczenie woli pracodawcy, a więc jeśli jest ono dla pracownika korzystne, nie pozostaje pracodawcy nic innego, jak dostarczony przez pracownika dokument (wraz z jego tłumaczeniem) załączyć do akt osobowych pracownika i uwzględnić wskazany okres pracy za granicą w stażu, od którego zależy prawo do urlopu wypoczynkowego w wyższym wymiarze tj. 26 dni.

Jeśli ze względu na dotychczasowy staż pracy pracownik ma prawo do 20 dni urlopu (do którego nabył prawo z dniem 1 stycznia), a następnie w ciągu roku przedkłada dokument, na podstawie którego pracodawca zalicza pracownikowi do stażu pracy okres pracy za granicą, to od tego dnia pracownik nabywa prawo do urlopu uzupełniającego 6 dni. Tych dodatkowych 6 dni nie nalicza się proporcjonalnie do końca roku, ale niejako od razu przyznaje pracownikowi w całości.

Konkludując – okres pracy za granicą wlicza się do stażu pracy, od którego zależy prawo do wyższego wymiaru urlopu wypoczynkowego, pod warunkiem odpowiedniego udokumentowania przez pracownika tego okresu. Jeśli przedłożone przez pracownika dokumenty spełniają kryteria formalne, pracodawca nie może odmówić zaliczenia do stażu urlopowego okresu pracy za granicą. Jeśli pracodawca bezpodstawnie odmówi, pracownik może ze stosownym roszczeniem wystąpić do sądu pracy.