Zasiłek chorobowy po zmianie etatu – czy zmiana wymiaru etatu wpływa na wysokość chorobowego?

Wielu pracowników w obecnej sytuacji zadaje sobie pytanie, czy zmiana wymiaru etatu wpływa na wysokość zasiłku chorobowego? Czy zasiłek chorobowy po zmianie etatu będzie naliczony już dla nowego wymiaru etatu, czy w oparciu jeszcze o poprzednie wynagrodzenie? Pytania to wiążą się z obecną sytuacją na rynku pracy, związaną z epidemią koronawirusa i niemal powszechnym już wręcz obniżaniem wymiaru etatu zatrudnionych w związku z ubieganiem się o pomoc z tarczy antykryzysowej.

Spora grupa pracowników przebywa na zwolnieniach lekarskich z prawem do wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku chorobowego, bardzo dużo osób przebywa na tzw. dodatkowej opiece w związku z zamknięciem szkół, przedszkoli czy żłobków z prawem do zasiłku opiekuńczego. Są oni pełni obaw, czy ewentualna zmiana wymiaru etatu wpływa na wysokość świadczenia, w szczególności, czy jeśli np. zawierają z pracodawcą porozumienie o obniżeniu wymiaru etatu w czasie zwolnienia lekarskiego, to czy od dnia podpisania porozumienia ich zasiłek chorobowy po zmianie etatu będzie niższy, proporcjonalny do nowego etatu?

Od razu należy zwrócić uwagę na dwie podstawowe kwestie. Przede wszystkim zmiana wymiaru etatu może mieć miejsce jeszcze zanim pracownik stanie się niezdolny do pracy z powodu choroby (z prawem do wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku) czy też zanim pozostanie w domu w związku z koniecznością sprawowania opieki nad dzieckiem z powodu zamknięcia szkół i przedszkoli. W drugim przypadku zmiana wymiaru etatu może mieć miejsce w czasie, gdy pracownik pobiera już określone świadczenie – wynagrodzenie chorobowe, zasiłek chorobowy czy zasiłek opiekuńczy. Zasiłek chorobowy po zmianie etatu, czy mówiąc precyzyjnie – podstawa do niego – nie zawsze zmieniają się „automatycznie”, wraz ze zmianą wymiaru etatu.

Przykładowo – pracownik zawarł z pracodawcą porozumienie zmieniające, mocą którego od 1 czerwca pracuje na 1/2 etatu. Tymczasem w dniu 25 maja pracownik rozchorował się. W dniu 1 czerwca nowe warunki zatrudnienia wchodzą w życie, zgodnie z zawartym porozumieniem. Zasiłek chorobowy po zmianie etatu będzie wówczas naliczany od nowej podstawy.

Zasiłek chorobowy po zmianie etatu – nowa podstawa wymiaru świadczenia

Wynagrodzenie chorobowe, zasiłek chorobowy, macierzyński czy zasiłek opiekuńczy nalicza się od tzw. podstawy. Podstawa ta to z kolei – co do zasady średnia z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc wypłaty wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku. Jeśli pracownik pozostaje w zatrudnieniu krócej, średnią liczy się z pełnych miesięcy zatrudnienia, z kolei jeśli pracownik poszedł na opiekę albo zwolnienie lekarskie jeszcze w tym samym miesiącu, w którym został zatrudniony, to podstawą do świadczenia będzie pensja, jaką pracownik by otrzymał, gdyby przepracował pełny miesiąc.

Kwestia ustalania podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego została uregulowana w przepisie art. 36 i następnych ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej potocznie ustawą zasiłkową. O ustalaniu podstawy do wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku pisaliśmy szerzej m.in. w tym artykule na naszym drugim blogu: wynagrodzenie chorobowe 2020 (otworzy się w nowej karcie). Jeśli potrzebujesz szerszych informacji na temat ustalania podstawy świadczeń, zapoznaj się z tym artykułem.

Zasiłek chorobowy po zmianie etatu – obniżenie albo podniesienie wymiaru zatrudnienia może mieć wpływ na wysokość świadczenia chorobowego, jakie otrzymuje pracownik, zgodnie z tym, o czym wspomnieliśmy powyżej. Stosownie do przepisu art. 40 ustawy zasiłkowej: w razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy, lub w miesiącach, o których mowa w art. 36.

A zatem, jeśli zmiana etatu ma miejsce w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy z powodu choroby (miesiącu, w którym pracownik) poszedł na zwolnienie lekarskie, czy też w miesiącach poprzedzających miesiąc rozpoczęcia zwolnienia lekarskiego czy pobierania zasiłku opiekuńczego, to podstawę wymiaru zasiłku należy ustalić już dla nowego wymiaru etatu.

W praktyce możemy mieć do czynienia z następującymi sytuacjami:

1. Zmiana wymiaru etatu miała miejsce w ciągu 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym pracownik poszedł na zwolnienie lekarskie czy opiekę – wówczas podstawę wymiaru zasiłku (czy wynagrodzenia chorobowego) stanowi średnie wynagrodzenie z pełnych miesięcy kalendarzowych po zmianie wymiaru etatu
2. Zmiana wymiaru etatu ma miejsce w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy, ale jeszcze przed samą niezdolnością do pracy (np. zmiana etatu następuje od 10 kwietnia, a pracownik rozchorował się 20 kwietnia) – wówczas podstawa zasiłku chorobowego po zmianie etatu to wynagrodzenie przysługujące z tytułu pracy w nowym wymiarze czasu pracy, po ewentualnym dopełnieniu na zasadach z art. 37 ustawy zasiłkowej
3. Zmiana wymiaru etatu ma miejsce w miesiącu bezpośrednio poprzedzającym miesiąc zasiłkowy, np. zmiana wymiaru etatu ma miejsce 10 kwietnia, a zwolnienie lekarskie czy opieka ma miejsce w maju (czy rozpoczyna się w maju) – wówczas podstawa zasiłku chorobowego po zmianie etatu to wynagrodzenie za pełny miesiąc kalendarzowy po zmianie wymiaru czasu pracy, po ewentualnym dopełnieniu
4. Zmiana wymiaru etatu ma miejsce już w czasie zwolnienia lekarskiego czy okresu z zasiłkiem opiekuńczym czy macierzyńskim (np. pracownik poszedł na zwolnienie lekarskie w maju, a zmiana wymiaru etatu ma miejsce od czerwca) – wówczas podstawa do świadczenia to średnia z 12 miesięcy poprzedzających. W tym wypadku zmiana wymiaru czasu pracy nie ma wpływu na wysokość podstawy świadczenia, skoro ona następuje już w trakcie pobierania świadczenia.

W wyroku z dnia 20 stycznia 2016 roku sygn. II UK 206/05 Sąd Najwyższy stwierdził, iż zmiana wymiaru czasu pracy mająca miejsce w trakcie pobierania zasiłku chorobowego z racji nieprzerwanej niezdolności do pracy nie powoduje ustalenia nowej podstawy wymiaru dla obliczenia zasiłku macierzyńskiego, do którego prawo powstało bezpośrednio po zasiłku chorobowym. Stanowi ją podstawa wymiaru wcześniej należnego zasiłku chorobowego.

Zasiłek chorobowy po zmianie etatu – kiedy nowa podstawa, a kiedy poprzednia?

Załóżmy, że pracownik został zatrudniony z dniem 1 marca na pełny etat, z wynagrodzeniem w kwocie 3000 zł brutto. Od 1 września pracownik (po przyjęciu wypowiedzenia zmieniającego) pracuje na 1/2 etatu, z wynagrodzeniem w kwocie 1800 zł. Jednocześnie tego samego 1 września pracownik rozchorował się i poszedł na zwolnienie lekarskie. Na obniżonym etacie nie przepracował zatem ani jednego dnia.

Zgodnie z art. 40 ustawy zasiłkowej, skoro zmiana wymiaru etatu nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy, to podstawa zasiłku po zmianie etatu zostanie ustalona w oparciu o pensję dla pół etatu, czyli wyniesie ona 1800 zł brutto.

Gdyby natomiast pracownik ten poszedł na zwolnienie lekarskie jeszcze zanim te nowe warunki zatrudnienia – praca na pół etatu – weszły w życie, czyli np. niezdolność do pracy z powodu choroby powstała w sierpniu, to zmiana wymiaru etatu nastąpiłaby już w trakcie pobierania świadczenia chorobowego, w kolejnym miesiącu (zwolnienie lekarskie rozpoczęło się w sierpniu i jest kontynuowane we wrześniu), a zatem nie ma wpływu na wysokość świadczenia – zasiłek chorobowy po zmianie etatu naliczany byłby w oparciu o starą podstawę.

Podstawa do należnego pracownikowi wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku wynosiłaby 3000 zł, gdyż tyle pracownik otrzymywał, pracując na pełnym etacie, a skoro zwolnienie lekarskie rozpoczęło się w sierpniu, to podstawa do świadczenia jest ustala z miesięcy od lipca (miesiąca poprzedzającego miesiąc rozpoczęcia zwolnienia) wstecz.