Przerwa między umowami o pracę a wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy – jak ustalać podstawy do tych świadczeń?

Przerwa między umowami o pracę a wynagrodzenie chorobowe i zasiłek – w jakiej wysokości świadczenie otrzymam? To pytanie zadają sobie nierzadko pracownicy, którzy zawarli z pracodawcą umowę o pracę na okres próbny czy czas określony, umowa ta zakończyła się, a następnie strony zawarły kolejną umowę o pracę. Niekoniecznie te umowy muszą być zawierane bezpośrednio jedna po drugiej – może się okazać, że pojawi się przerwa między umowami o pracę, trwająca choćby jeden dzień. A to może mieć znaczenie w przypadku ewentualnego zatrudnienia tego samego pracownika po raz kolejny – ta przerwa między umowami o pracę może mieć bowiem wpływ na ustalenie podstawy wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku chorobowego za czas niezdolności do pracy, a także innych zasiłków – opiekuńczego, macierzyńskiego itp.

Ta przerwa między umowami może wynikać z faktu, że np. ostatni dzień miesiąca – dzień, do którego została zawarta pierwsza umowa wypadał np. w czwartek, z kolei nowa umowa o pracę zawarta zostaje zawarta w poniedziałek. Ta piątkowo-weekendowa przerwa między umowami o pracę ma dla pracownika pewne konsekwencje. Przede wszystkim w ten czwartek, w który rozwiązała się pierwsza umowa o pracę, przypada ostatni dzień ubezpieczenia chorobowego pracownika. Z kolei pierwszy dzień kolejnego okresu ubezpieczenia chorobowego przypada wraz z zawarciem nowej umowy, w poniedziałek. Z punktu widzenia świadczeń chorobowych ta przerwa między umowami o pracę ma istotne znaczenie. Dlaczego?

Przerwa między umowami o pracę – jak naliczać podstawę do wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku chorobowego?

Zgodnie z art. 36 ust. 4 ustawy zasiłkowej – ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskanego u płatnika składek w okresie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, w trakcie którego powstała niezdolność do pracy. Generalnie podstawę do wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku ustala się co do zasady w wysokości średniej z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy z powodu choroby, a jeśli pracownik pozostaje w zatrudnieniu krócej, to z pełnych miesięcy zatrudnienia. Jednakże przerwa między umowami o pracę przypadająca na dzień roboczy powoduje, że tę podstawę wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku ustala się jedynie w oparciu miesiące przepracowane na nowej umowie.

Jeśli między umowami o pracę zawartymi po sobie nie ma przerwy (ani jednego dnia), to ustalając podstawę do wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku chorobowego cofamy się 12 miesięcy wstecz, niejako „nachodząc” na miesiące z czasu trwania poprzedniej umowy jeszcze. Z wynagrodzeń z tych 12 miesięcy liczymy średnią (z pominięciem składników, do których pracownik zachowuje prawo w okresie niezdolności do pracy i składników, które są zwolnione ze składek ZUS) i w ten sposób otrzymujemy tzw. podstawę brutto wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku. Inaczej będzie, jeśli wystąpiła przerwa między umowami – wówczas tę podstawę liczymy jedynie z miesięcy trwania nowej umowy.

A co w przypadku, gdy wystąpiła przerwa między umowami o pracę, a pracownik poszedł na zwolnienie lekarskie już w pierwszym miesiącu obowiązywania nowej umowy? Nie możemy wówczas podstawy do wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku przyjąć ze średniej z ostatnich 12 miesięcy trwania poprzedniej umowy. W takim przypadku zastosowanie znajduje przepis art. 37 ust. 1 ustawy zasiłkowej – jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie, które ubezpieczony będący pracownikiem osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy. W praktyce zatem jako podstawę świadczenia chorobowego należy przyjąć to wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował pełny miesiąc.

Jeszcze jedna istotna sprawa. W przypadku, gdy przerwa między umowami o pracę przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, to nie traktuje się jej jak przerwy w ubezpieczeniu chorobowym. Wówczas przy obliczaniu świadczeń chorobowych wynagrodzenie z kolejnych umów podlega zsumowaniu i do średniej wlicza się zarówno wynagrodzenia, osiągane w czasie trwania poprzedniej umowy, jak i obecnej. Pokażmy to na przykładzie.

Pracownik pracuje na podstawie umowy o pracę na czas określony. Umowa trwa do 30 listopada 2019 roku. Na tej umowie pracownik osiąga wynagrodzenie w kwocie 3000 zł miesięcznie. Nowa umowa zostaje zawarta w dniu 2 grudnia – 1 grudnia 2019 przypada na niedzielę, czyli dzień ustawowo wolny od pracy. W grudniu pracownik stał się niezdolny do pracy z powodu choroby. Ta przerwa między umowami o pracę nie ma znaczenia dla ustalenia podstawy świadczenia chorobowego w grudniu – do średniej, będącej tą podstawą wlicza się również miesiące z okresu obowiązywania poprzedniej umowy. Zakładając, że przez ostatnie 12 miesięcy do listopada 2019 włącznie pracownik osiągał wynagrodzenie w kwocie 3000 zł, to tyle właśnie wyniesie średnia, czyli podstawa świadczenia chorobowego (wynagrodzenia chorobowego albo zasiłku). Jest to tzw. podstawa brutto – aby ustalić podstawę netto należy podstawę brutto pomniejszyć o 13,71% (sumę składek na ubezpieczenia społeczne, finansowaną przez pracownika). Gdyby ta przerwa między umowami o pracę przypadła na dzień roboczy, wówczas podstawę do świadczenia chorobowego należałoby ustalić tak, jak gdyby ten pracownik został zatrudniony po raz pierwszy, a więc podstawą do świadczenia chorobowego byłoby to wynagrodzenie, które by pracownik otrzymał, gdyby przepracował cały grudzień (zakładając oczywiście, że nie obejmuje go tzw. okres wyczekiwania).