Ile lat pracy daje szkoła – jakie uprawnienia pracownicze zależą od ukończonych szkół czy okresów nauki

Okres nauki w szkole zasadniczej, średniej czy na studiach jest okresem, który ma wpływ na pewne uprawnienia pracownicze. Większość osób kojarzy, że ukończona szkoła czy studia mają wpływ na wymiar urlopu wypoczynkowego, ale czy znane są inne uprawnienia pracownicze, które zależą od ukończonych szkół czy okresów nauki? Niekoniecznie. Ile lat pracy daje szkoła do urlopu, to mniej więcej wiadomo, ale odpowiedź na pytanie „ile lat pracy daje szkoła do emerytury” czy nagrody jubileuszowej – już niekoniecznie.

Z drugiej strony tych uprawnień pracowniczych, które zależą od ukończonych szkół czy okresów nauki nie ma tak dużo. W praktyce w największej ilości przypadków ukończona szkoła czy studia mają wpływ na wymiar urlopu wypoczynkowego (ale już nie na urlop wypoczynkowy w pierwszej pracy).

Ile lat pracy daje szkoła – urlop wypoczynkowy

Jednym z najważniejszych uprawnień pracowniczych jest prawo do corocznego, nieprzerwanego i płatnego urlopu wypoczynkowego (o urlopach pisaliśmy m.in. tutaj: urlop wypoczynkowy po długiej chorobie, tutaj: zatrudnienie w trakcie roku a urlop oraz tutaj: praca po 12 godzin a urlop i tutaj: urlop wypoczynkowy na część dnia). Zgodnie z artykułem 154 § 1 kodeksu pracy pracownikowi, w zależności od stażu pracy, należy się urlop wypoczynkowy w wymiarach:

• 20 dni – jeżeli pracownik ma staż pracy krótszy niż 10 lat,
• 26 dni – jeżeli pracownik ma staż pracy co najmniej 10 lat.

Artykuł 155 § 1 kodeksu prac stanowi, że do stażu pracy, od którego jest zależny wymiar urlopu, wlicza się czas z tytułu skończenia:

• szkoły zasadniczej lub równorzędnej zawodowej – okres trwania nauki, jednak nie więcej niż 3 lata
• szkoły średniej zawodowej – okres trwania nauki, jednak nie więcej niż 5 lata
• szkoły średniej zawodowej dla osób, które ukończyły zasadnicze lub równorzędne zawodowe szkoły – okres trwania nauki, jednak nie więcej niż 5 lata
• szkoły średniej ogólnokształcącej – okres 4 lat
• szkoły policealnej – okres 6 lat
• szkoły wyższej – okres 8 lat

Wymienione powyżej okresy nauki nie sumują się. Do stażu pracy, od którego jest zależny wymiar urlopu wlicza się tylko ukończone szkoły, fakt skończenia konkretnego typu szkół powinien zostać potwierdzony przez pracownika, poprzez złożenie dokumentów stwierdzających ukończenie, tj. świadectwo, dyplom, dokumenty dopuszczone przez przepisy, które obowiązują w szkolnictwie.

Pisaliśmy również: praca za granicą a urlop w Polsce – czy okresy pracy za granicą mają wpływ na prawo i wymiar urlopu wypoczynkowego po powrocie do kraju?

Przerwy w nauce nie mają wpływu na zaliczenie ukończonej szkoły do okresu do naliczenia wymiaru urlopu, podobnie jest z okresem jaki minął od skończenia szkoły, jak i systemem/trybem nauki (dzienny, wieczorowy, zaoczny). Do stażu zalicza się najwyższy możliwy poziom wykształcenia, które osiągnął pracownik.

W przypadku pracy i nauki pracownika w tym samym czasie to do okresu, od którego zależy ilość dni urlopowych wlicza się okres nauki lub pracy. Wliczony powinien zostać ten, który jest korzystniejszy dla pracownika.

Przykład 1: Absolwent uczelni wyższej będzie miał zaliczony okres do stażu pracy do urlopu w ilości 8 lat, natomiast nie należą mu się 4 lata z tytułu ukończonej szkoły ogólnokształcącej. W takiej sytuacji szkoła średnia jest uwzględniona w ramach okresu za ukończenie szkoły wyższej. Co ważne – licencjat do urlopu liczy się jako 8 lat.

Przykład 2: Absolwent zaraz po ukończeniu studiów rozpoczyna swoją pierwszą pracę. Ukończenie szkoły wyższej daje mu staż pracy do urlopu w wysokości 8 lat, dlatego należy mu się urlop w wymiarze 20 dni. Jednak zgodnie z artykułem 153 § 1 kodeksu pracy osoba podejmująca pracę po raz pierwszy w życiu uzyskuje prawo do urlopu po upływie każdego miesiąca w wymiarze 1/12 przysługującego mu urlopu, tj. w tym przypadku około 1,67 dni na miesiąc. Dopiero od nowego roku pracownik nabywa prawo z góry do korzystania z całego corocznego, płatnego, nieprzerwanego urlopu wypoczynkowego.

Przykład 3: Pracownik w momencie składania dokumentów po przyjęciu do pracy dostarczył świadectwo ze szkoły średniej ogólnokształcącej oraz 3 świadectwa pracy na 3 lata i pięć miesięcy. W związku z tym, pracodawca określił, że pracownikowi przysługuje 20 dni urlopu wypoczynkowego w roku. Po upływie roku pracownik dostarczył kolejne dokumenty świadczące o jego stażu pracy łącznie 6 lat (bez wliczenia aktualnego stosunku pracy).

Pracodawca opatrzył nowe dokumenty bieżącą datą wpłynięcia dokumentów. Zaktualizował jego ilość urlopu w bieżącym roku do 26 dni, ale za poprzedni rok nie przeliczył nowego (wyższego) urlopu, ponieważ uznał, że liczy się data wpłynięcia świadectw pracy, a nie nawiązania stosunku pracy. Taki stan rzeczy jednak jest niezgodny z prawem, pracodawca ma obowiązek wyrównania należnych dni urlopu od rozpoczęcia zatrudnienia pracownika. Dostarczenie świadectw pracy w jakimkolwiek momencie stosunku pracy obliguje pracodawcę do przeliczenia należnego urlopu od początku zatrudnienia u pracodawcy.

Potwierdzeniem takiego stanu jest wyrok Sądu Najwyższego z 27 lutego 1985 roku (sygnatura akt III PZP 6/85, OSNC1985/10/155), z którego można wywnioskować, że późniejsze złożenie świadectw pracy, wywołuje skutek, że pracownik może wystąpić o należny mu urlop uzupełniający.

Przykład 4: Pracownik pracuje i uczy się w tym samym czasie. Ma ukończone studia pierwszego stopnia (np. licencjat lub inżynier) i kontynuuje naukę na studiach magisterskich w tym samym czasie pracując. W takim przypadku już dyplom studiów pierwszego stopnia jest wystarczający do zaliczenia go do wymiaru urlop jako okres 8 lat pracy. Praca w tym samym czasie, co studia magisterskie wywołują efekt, że dyplom magisterski nie zmieni sytuacji dla wymiaru urlopu i korzystniejszą dla pracownika opcją będzie policzenie dyplomu studiów pierwszego stopnia i stażu pracy, która odbywała się w okresie studiów magisterskich.

Ile lat pracy daje szkoła – emerytura

Wysokość przyszłej emerytury, zależy od ilości odprowadzonych składek na potrzeby ubezpieczenia emerytalnego przez okres aktywności pracownika. Okres nauki w szkole wyższej nie zawsze będzie się wliczał do okresów, od których zostanie naliczone świadczenie emerytalne. Okres studiowania na studiach I, II czy III stopnia zasadniczo nie wlicza się do okresów składkowych.

Jednak są wyjątki zgodnie z przepisami ustawy o Funduszu Ubezpieczeń Społecznych okres nauki może zostać zaliczony do okresów nieskładkowych, jeżeli nie przekracza 1/3 sumy okresów składkowych (które został wykazane i udokumentowane podczas wnioskowania o emeryturę). W praktyce oznacza to, że aby doliczyć studia do okresów nieskładkowych, należy wykazać 15 lat pracy zawodowej

Osoby, które ubiegały się o emeryturę przed 1 stycznia 1999, również obowiązywała zasada, że okres nauki w szkole wyższej nie może przekroczyć 1/3 sumy okresów składkowych. Z uwagi na to, że wiele osób nie mogło wtedy pracować nie ze swojej winy w 2015 roku znowelizowania ustawę o Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W związku z tą nowelizacją ludzie studiujący przed 1999 mogą doliczyć sobie okres studiowania, jeżeli nie przekracza on 1/3 sumy okresów składkowych, jednak w przypadku takich osób wliczają się również okresy składkowe z przed 31 grudnia 1998 roku. Te okresy składkowe zaokrąglane są do pełnych miesięcy.

Osoby, chcące skorzystać z możliwości wliczenia okresu studiowania do okresów nieskładkowych powinny to zaznaczyć we wniosku o emeryturę. Kapitał początkowy zostanie na nowo przeliczony, jeżeli czas studiowania nie był uwzględniony we wcześniejszych wyliczeniach.

Osoba, która nie ukończyła studiów wyższych nie ma prawa do zaliczenia okresu nauki w szkole niższego stopnia do okresów nieskładkowych. Nauka w szkole średniej nie została uwzględniona w artykule 7 ustawy o Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dlatego okres tej nauki nie może zostać uwzględniany jako okres nieskładkowy. Podobnie jest z praktyką zawodową w warsztatach, pracowniach szkolnych, uznawane jest to jako element programu nauki realizowanego przez szkołę i nie stanowi podstawy do zaliczenia jako okres nieskładkowy, ponieważ nie mieści się w pojęciu zatrudnienia.

Jednakże, jeżeli nauka praktyczna odbywała się na podstawie umowy o pracę (naukę zawodu) bezpośrednio z pracownikiem to taki stosunek pracy jest już podstawą do zaliczenia tego okresu do okresu składkowego. W ostatnim przypadku od wynagrodzenia osoby uczącej się zawodu odprowadzona zostanie składka do Fundusz Ubezpieczeń Społecznych.

Okresy nieskładkowe określone w artykule 7 ustawy o Funduszu Ubezpieczeń Społecznych to, np. nauka w szkole wyższej, dokształcanie podyplomowe, działalność publiczna, okres pobierania zasiłków z powodu choroby, opieki nad dzieckiem (urlop wychowawczy i urlop bezpłatny).

Okresy składkowe określone w artykule 6 ustawy o Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, to np. stosunek pracy w oparciu o umowę o pracę, umowę zlecenie, umowę o naukę praktyczną.

Według artykułu 5 ustawy z 17 grudnia 1998 r. ustawy o Funduszu Ubezpieczeń Społecznych uwzględnia się okresy składkowe i nieskładkowe. Każdy z tych okresów wylicza się w latach, miesiącach i dniach. Okresy nieskładkowe do ustalenia prawa do emerytury traktuje się jako składnik posiłkowy. Do zachowania proporcji uwzględnia się okresy nieskładkowe w wymiarze nieprzekraczającym 1/3 okresów składkowych.

Przykład 1: Osoba chcąca przejść na emeryturę ma staż pracy 15 lat, co jest niewystarczające do nabycia prawa do emerytury, jednak ma ukończone studia, które trwały 5 lat. W związku z tym pracownik może wykazać się 20 latami okresów składkowych, co jest jednym z warunków do nabycia prawa do emerytury.

Ile lat pracy daje szkoła – nagrody jubileuszowe

Artykuł 38 ustawy o pracownikach samorządowych stanowi o dodatkach do wynagrodzenia zasadniczego za wieloletnią pracę zawodową, nagrodach jubileuszowych, odprawie w momencie przejścia na emeryturę. Poziomy dodatkowych świadczeń uwarunkowane są długością okresu pracy. Na podstawie tego samego artykułu ustęp 5 ustawy o pracownikach samorządowych można stwierdzić, że dokumenty świadczące o ukończeniu nauki zawodowej nie są wystarczające do udowodnienia okresu zatrudnienia w ramach zdobywania praktyki zawodowej.

Aby uzyskać dodatkowe składniki wynagrodzenia pracownik musi udokumentować staż pracy. Przepisy nie stanowią, jakie dokumenty są potrzebne do zaliczenia okresów pracy, jako staż pracy. Dlatego pracodawca dokonuje oceny przedstawionych przez pracownika dokumentów.

Dyplom czy świadectwo ukończenia nauki zawodu nie wystarczy do potwierdzenia stażu pracy. Aby taki staż pracy w formie praktycznej nauki zawodu, został zaliczony pracownik musiał zawrzeć z pracodawca umowę o pracę (naukę zawodu) i to taka umowa stanowi podstawę zatrudnienia i właśnie w ten sposób udokumentowany staż pracy podczas nauki zawody jest wystarczający do zaliczenia go do stażu pracy.

Ile lat pracy daje szkoła do innych uprawnień pracowniczych?

Przepisy w Polsce nie nadają innych uprawnień pracowniczych z tytułu okresu nauki. Jednak możliwym jest, że pracodawca w swoich wewnętrznych ustalaniach za okres nauki, gratyfikuje absolwentów. Mogą to być, np. dodatki do pensji, dodatkowa premia. Prywatny przedsiębiorca działając na podstawie obowiązujących przepisów, może uszczegółowić ich postanowienia wewnątrzzakładowymi regulacjami jedynie na korzyść pracownika.

Tematykę urlopów pracowniczych omawiamy w naszych szkoleniach, m.in. tutaj: kurs kadr online oraz szkolenie w wersji „do słuchania” – kurs kadr i płac online.